Shri Mullaivananathar Temple At ThiruKarukkvur

This temple is at a distance of 20 kms from Tanjore on Tanjore-Kumbhakonam route (via Thittai-Melattur-Papanasam). It is about 20 kms from Kumbhakonam. This is a Padal Pethra Sthal on the southern bank of Kaveri, revered by Shaiva saints Sambandhar, Sundarar and Appar. Hence this temple must have existed even before the 6th century. The temple is situated on the bank of Vettaru, a tributary of Kaveri. The temple was reconstructed as a stone structure during the medieval Chola period. There are stone inscriptions in the temple which give an account of the endowments made and work done by Pallava, Chola kings. In Tamil, ‘Karu’ means womb/foetus, ‘Ka’ means save and ‘Ur’ means village. It is believed that Goddess Parvati offers protection to pregnant ladies (foetus), hence the place is called Thirukkarukavur.

The historical names of this place are, Mullaivanam, Garbhapuri, Madhavivanam.

We had given the details of Pancha-aaranya sthalams in our earlier blog. This is the 1st of the Pancha-aaranya sthala. This temple is to be visited in the wee hours of the morning.

Moolavar (Main deity): Shri Mullaivananathar
Amman (Name of Consort): Shri Garbha Rakshaambika, Shri Karukathanayaki
Sthala vruksha: Malati Creepers (Mullai in Tamil)
Other important deity: Shri Karpaga Vinayaka
Time for Darshan: Ushakal (very early morning)

Kshetra Purana:

A muni named Niruthava was staying at this place along with his wife Vediki. When she was pregnant, Sage Urdhapada came to their hermitage. As the lady was in an advanced stage of pregnancy, she could not notice the arrival of sage. The sage got angry and cursed that the foetus should be still-born. Niruthava and his wife sought the grace of Mullaivananathar and Goddess Parvati. They prayed and begged Lord Shiva and Parvati to save their child. Ambika rescued the foetus and placed it inside a pot and guarded it. After the child was born, She created a tank with the help of Holi Cow Kamadhenu to provide milk for the child. 

When Sage Niruthava came to know about this incident from his wife, he prayed to Goddess Parvati to protect all the pregnant women who visit this place and worship her. His wife, Vediki also requested Goddess Parvati. Goddess Parvati accepted their request to protect the pregnancy and the child of those who prayed at this place.

Those who worshiped at this place:

Lord Brahma, Lord Chandra, KamaDhenu, Sage Niruthava, Sage Gautama, Sage Kakkiyar, King KujathDwajan, SanguKarna, PunyaDwajan.

Salient Features:

1. The ShivaLinga is an Ant hill, hence no Abhishek is performed, only Civet (a special scent) is applied from time to time.

2. All the eight planets face Lord Surya in the NavaGraha shrine.

3. Lord Muruga’s shrine is between the shrines of Goddess Parvati and Lord Shiva. This represents the SomaSkanda pattern.

4. As the ShivaLinga was found amongst Jasmine creepers, there are marks on the ShivaLingam left by the creepers.

5. There is a Chariot shaped hall. It is believed that the ShivaLinga at that place was worshiped by Sage Niruthava.

6. In this temple, the ShivaLinga, Nandi and Lord KarpagaVinayaka are Swayambhu.

7. On full moon day, in the month of Panguni, rays of the Moon fall on the ShivaLinga.

8. It is believed that at this place no woman has ever died during pregnancy.

About the temple:

The sanctum-sanctorum consists of santum, Antarala and the Ardha-Mandap.

This is an east facing temple with a 5-tiered RajaGopuram and has two Prakarams.

The sacred teertha is in front of the temple.

The temple has an entrance on the southern side also. There are two Nandis, Dhwaja Sthamba and Balipeeth in front of the sanctum. At the entrance of the sanctum, we come across shrines of Lord Karpaga Vinayaka and Lord Subramanya with his consorts. The SivaLinga is a Swayambhu Linga and is an Ant-hill made of sand. Hence no abhishek is done but only Punnugu (Civet) is applied from time to time.

Koshta-murtis:

Lord Vinayaka, Lord DakshinaMurti, Lord Brahma and Goddess Durga.

In this temple, the ShivaLinga, Nandi and Lord Karpaga Vinayaka are Swayambhu, that is, they are not chiseled. 

Once this place was full of Jasmine creepers. They have left a mark on the ShivaLinga. As the ShivaLinga was found among the Jasmine creepers, he is praised as  Mullaivananathar. The sacred teertha was created by the celestial cow, KamaDhenu to feed the child of the sage. Hence the teertha is praised as  Ksheerateertha.

Idols and Shrine in the Prakaram:

Two Nandis, two balipeetham, 63 Nayanmars, Sanathanakuravars, Lord Vinayak, Lord Muruga, Goddess GajaLakshmi, NatarajaSabha which is shaped like a chariot where it is believed that sage worshiped the ShivaLinga and sacred Vruksha. Navagraha shrine, here all the planets are facing the Sun which is a unique feature.

There is a shrine of Lord Gautameshar on the way to the shrine of Ambika.

Ambika’s shrine is located parallel to Lord Shiva’s shrine. The idol of Ambika is about 7 feet tall in a graceful standing position and has a radiant face. She has one hand on her hip and the other with a Abhaya mudra. Her shrine has a separate entrance and it has a RajaGopuram. There is a garden on the southern side and a VasantMandap on the northern side. In the maha-mandap, there are shrines of Lord Nataraja, Lord SomaSkanda, Lord Karpaga Vinayaka. There are separate shrines for Sekkizhar, Shiva saints Nalvar, Nirutti Vinayaka, ArdhaNarishwarar and Chandikeshwarar. Lord Subramanya’s shrine is in between that of Lord Shiva and Goddess Parvati.

The Kshetra Vruksha is in between Lord Shiva and  Chandikeshwarar shrines.

It is believed that lots of Siddhas have done penance at this place and taught disciples under the banyan trees which are found in abundance at this place.

Prayer:

At this place, the prayers are offered by those suffering from skin disease as there is a medicinal plant (known as Punnugu) available at this place. Abhishek of Lord Shiva is done with the help of this plant.

Devotees worship here for removal of marriage obstacles, for child boon, for safe delivery and all problems related to pregnancy.

Pooja:

Regular rituals and special poojas for various boons as mentioned in the prayers are performed regularly.

Pradosha Puja is performed on Sunday in the Tamil month of Karthik. Special Abhishek is also performed for the Shivalinga with 1008 conch shells.

Punnugu chattam is offered to Lord Shiva on all pradosha day during full moon fortnight.

Festivals:

Aani (Jun-July): Thirumanjanam

Aavani (Aug-Sept): Ganesh Chaturthi.

Purattasi (Sept-Oct): Navaratri

Aippasi (Oct-Nov): Anna Abhishek

Karthigai (Nov-Dec): ThiruKartigaiDeepam

Margazhi (Dec-Jan): ThiruVathirai

Temple timings: 6 am - 12:30 pm, 4 pm - 8 pm.

Address: Shri Mullaivananathar Temple, At-post: ThiruKarukkavur, Taluka : Papasanam, District : Tanjore, TN 614302.

Phone: +91-4374273423, +91-4374273502, +91-8870058269, +91-9789160819

थिरुचक्रपल्ली येथील श्री चक्रवागीश्वरर मंदिर

हे मंदिर पापनाशम पासून ९ किलोमीटर्स वर, तंजावूर पासून १७ किलोमीटर्स वर, थिरुवैयारु पासून १३ किलोमीटर्स वर तर कुंभकोणम पासून २४ किलोमीटर्स वर आहे. हे मंदिर दाट मुस्लिम लोकवस्ती असलेल्या भागामध्ये आहे. हे मंदिर चक्रपल्ली भागातल्या सप्तस्थान मंदिरांमधलं पहिलं मंदिर आहे. नायनमारांनी स्तुती केलेल्या २७६ पाडळ पेथ्र स्थळांपैकी हे एक स्थळ आहे. हे मंदिर कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावर आहे. ह्या मंदिराची स्तुती शैव संत संबंधर ह्यांनी केली आहे. त्यामुळे हे मंदिर सातव्या शतकाच्याही आधी अस्तित्वात असावे.

श्री पार्वती देवींनी सप्त मातृकांसमवेत ज्या सात मंदिरांमध्ये नवरात्रीच्या प्रत्येक दिवशी भगवान शिवांची पूजा केली त्या सप्तमंगै स्थळांपैकी पण हे एक स्थळ आहे. इथे श्री पार्वती देवींनी सप्त मातृकांमधल्या श्री ब्राह्मीदेवींसमवेत नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी भगवान शिवांची पूजा केली. त्यांना भगवान शिवांच्या तिसऱ्या नेत्राचे दर्शन झाले. ह्या दर्शनाला शिवनेत्रचक्र दर्शन असे नाव आहे. 

ह्या मंदिरातील शिलालेखांमध्ये चोळा, पांड्या आणि विजयनगर साम्राज्यांच्या राजांनी दिलेल्या देणग्या तसेच त्यांनी केलेल्या कामाची वर्णने आहेत.

मूलवर: श्री चक्रवागीश्वरर
देवी: श्री देवनायकी
क्षेत्र वृक्ष: बिल्व
पवित्र तीर्थ: कावेरी नदी, काक तीर्थ
पौराणिक नाव: चक्रमंगै, अय्यमपेट्टै
शहर: चक्रपल्ली
जिल्हा: तंजावूर (तामिळनाडू)

क्षेत्र पुराण:

१. पुराणांनुसार भगवान विष्णूंनी इथे भगवान शिवांची उपासना करून सुदर्शन चक्र प्राप्त केलं. म्हणून ह्या स्थळाला चक्रपल्ली असे नाव प्राप्त झाले.

२. पुराणांनुसार श्री पार्वती देवींनी इथे चक्रवाक पक्ष्याच्या रूपामध्ये भगवान शिवांची पूजा केली. म्हणून ह्या स्थळाला चक्रपल्ली असे नाव प्राप्त झाले.

ह्या ठिकाणी ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:

सप्त मातृका, देव, श्री इंद्रदेव आणि त्यांचा पुत्र जयंत, नादशर्मा आणि अनविद्या.

वैशिष्ट्ये:

१. ह्या मंदिरात ध्वजस्तंभ नाही.

२. श्री ब्रह्मदेवांची मूर्ती खूप सुंदर आहे.

३. श्री दक्षिणामूर्तींची मूर्ती अद्वितीय आहे.

४. इथल्या शिलालेखांमध्ये असा उल्लेख आहे की ह्या स्थळाला एके काळी चतुर्वेद मंगलम असे नाव होते.

मंदिराबद्दल माहिती:

मंदिरामध्ये गाभारा, अंतराळ आणि अर्थमंडप आहे. हे मंदिर पूर्वाभिमुख आहे. मंदिराचे आवार जरी मोठे असले तरी मंदिर छोटे आहे. मंदिराच्या प्रवेशावर कमान आहे. ह्या कमानीवर वृषभारूढ भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवी तसेच श्री मुरुगन आणि श्री विनायकर ह्यांची स्टुक्कोची चित्रे आहेत. हे मंदिर जमिनीच्या पातळीपेक्षा तीन फूट खाली आहे. बलीपीठ आणि नंदि प्रवेशानंतर लगेच आहेत आणि ते गाभाऱ्याकडे मुख करून आहेत. मुख मंडपाच्या प्रवेशावर पण एक कमान आहे.

इथले शिव लिंग स्वयंभू असून ते उंच, आकर्षक आणि भव्य आहे. गाभारा पश्चिमेकडे आहे.

कोष्टामधल्या मूर्ती:  श्री विनायकर, श्री दक्षिणामूर्ती, श्री लिंगोद्भवर, श्री ब्रह्मदेव, श्री दुर्गा देवी.

महामंडपामध्ये बाणलिंग तसेच श्री सूर्य, श्री चंद्र, श्री भैरव आणि चार श्रेष्ठ शैव संत नालवर ह्यांच्या मूर्ती आहेत.

प्रकारामध्ये पुढील मूर्ती आणि देवालये आहेत: श्री विनायकर, वल्ली आणि दैवानै समवेत श्री सुब्रह्मण्य, श्री चंडिकेश्वरर, श्री पार्वती देवी आणि भगवान विष्णू. तसेच इथे काही सध्या विस्कळीत अवस्थेत असलेल्या मूर्ती पण आहेत. इथे भगवान विष्णूंना भगवान शिवांची उपासना करून सुदर्शन चक्राची प्राप्ती झाली म्हणून ह्या स्थळाला चक्रपल्ली असे नाव आहे.

श्री ब्राह्मीदेवींच्या हातांमध्ये अक्षमाला आणि कमंडलू आहेत. 

मंदिराच्या प्रवेशानंतर लगेचच श्री अंबिका देवींचे दक्षिणाभिमुख देवालय आहे. त्यांच्या देवालयामध्ये गाभारा, अर्थ मंडप आणि मुखमंडप आहे. श्री अंबिका देवींच्या मूर्तीमध्ये त्यांचे एक पाऊल थोडे पुढे आहे. हे जणू काही दर्शवत आहे कि त्या कुठे जायला निघाल्या आहेत. 

श्री दक्षिणामूर्तींच्या मूर्तीवर पांच फणे असलेला सर्प आहे जो त्यांचे रक्षण करत आहे. 

प्रार्थना:

भाविक जन इथे समृद्धी आणि संपत्तीप्राप्तीसाठी, विवाहातल्या अडचणी दूर होण्यासाठी तसेच शिक्षणात प्राविण्य प्राप्त होण्यासाठी प्रार्थना करतात.

पूजा:

दैनंदिन पूजा तसेच नियमित प्रदोष पूजा केल्या जातात.

मंदिरात साजरे होणारे सण:

मासी (फेब्रुवारी-मार्च): महाशिवरात्री
पंगूनी (मार्च-एप्रिल): उत्तरा नक्षत्रावर पंगूनी उत्तिरं उत्सव, सप्तस्थान उत्सव
वैकासि (मे-जून): शिवरात्रि उत्सव
ऎप्पासी (ऑक्टोबर-नोव्हेंबर): अन्नाभिषेक
मारगळी (डिसेम्बर-जानेवारी): अरुद्रदर्शन (थिरुवथीरै)

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ८ ते ९, संध्याकाळी ५ ते ७

पत्ता: श्री चक्रवागीश्वरर मंदिर, ऍट पोस्ट थिरुचक्रपल्ली, अय्यमपेट्टै, जिल्हा तंजावूर, तामिळनाडू ६१४२११

दूरध्वनी: +९१-९७९१४८२१०२, +९१-८०५६८५३४८५

सूचना: मंदिरात पूजेला जाण्याआधी पुजाऱ्याला ४३७४४३१०११८ ह्या नंबरवर संपर्क साधून आगाऊ सूचना द्यावी.

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.

Shri Chakravageeswarar Temple at ThiruChakrapalli

This temple is at a distance of 9 kms from Papanasam, 17 kms from Tanjavur, 13 kms from Thiruvaiyaru, and 24 kms from Kumbhakonam. This temple is situated in a densely populated Muslim area.

It is also the first of the Saptasthana temples around Chakrapalli.

This temple is one of the 276 Shiva temples on the banks of the river Kaveri revered by Shaiva saints Sambandhar. Hence this temple must have existed even before the 7th century.

This is one of the SaptaMangai sthalas where AdiParaShakti (i.e. Shri Parvati Devi) performed NavaRatri along with one of the SaptaMatrika (Brahmi) on the 1st day. They had the divine darshan of Shri Shiva's third eye and is known as Shiva Netra Chakra darshan. 

The stone inscriptions in the temple describe the various endowments made and the work done by Chola, Pandya and Vijaynagar kings.

Moolavar (Main deity): Shri ChakraVageeshwarar
Devi (Consort): Shri DevaNayaki
Kshetra Vruskha: Bilva
Sacred Teertha: Kaveri river, Kaka Teertha.
Old name: ChakraMangai, Ayyampettai
City: Chakrapalli
District: Tanjavur (TamilNadu)

Kshetra puran:

According to purana, Lord Vishnu obtained the Sudarshan Chakra (Discuss) by worshiping Lord Shiva at this place. And hence the place got the name Chakrapalli.

According to purana, Goddess Parvati worshiped Lord Shiva in the form of ChakraWak (Ruddy Shelduck) bird at this place. Hence the place got the name Chakrapalli.

Those who worshiped here:

Sapta-Matrika, Devas, Lord Indra and his son Jayant, NadaSharma and AnaVidya 

Salient Features:

1. There is no Dwaja-Sthabha in this temple.

2. Idol of Lord Brahma is very beautiful.

3. Idol of Lord Dakshinamurti is unique.

4. The stone inscriptions in the temple state that this place was once known as Chaturveda mangalam.

About the temple:

The temple consists of sanctum sanctorum, Antarala and Ardha-Mandap.

This is an east facing temple with a large area but temple is small. At the entrance there is an arch. On the top of this arch there are stucco images of Lord Shiva and Goddess Parvati on Nandi, Lord Muruga and Lord Vinayaka. The temple is about three feet below the ground. 

The balipeeth, Dwaja-sthamba and Nandi are after the entrance arch facing the sanctum. 

There is a similar arch at the entrance of Mukha-mandap.

The Shivalinga here is a swayambhu-linga. It is tall, attractive and majestic. Sanctum-Sanctorum is on the western side.

Koshta-murtis:

Lord Vinayaka, Lord Dakshinamurti, Lord Lingodbhavar, Lord Brahma, Goddess Durga. 

In the maha-mandap, we come across BanaLinga, Lord Surya, Lord Chandra, Lord Bhairav and the four great Shaiva saints Naalvar.

In the Prakaram, we have the following idols and shrines:

Lord Vinayakar, Lord Subramanya with Valli and Deivanai, some damaged sculptures, Lord Chandikeshwarar, Goddess Parvati and Lord Vishnu.

As Lord Vishnu obtained Chakra from Lord Shiva at this place, this place is called ChakraPalli.

Goddess Brahmi holds an Akshya-mala and Kamandalu in her hands. Ambika is in a separate south facing shrine just after the entrance. Her shrine also has sanctum-sanctorum, ardha-mandap and a mukha-mandap. Ambika has one of her feet slightly in front which seems that she is in the process of stepping out. 

There is a 5-hooded serpent over the head of Lord Dakshinamurti giving him protection.

Prayers:

Devotees worship in this temple for prosperity, wealth, for marriage and for excellence in education.

Pooja:

Daily rituals and pradosh pooja are held regularly. 

Festivals in the temple:

Masi (February-March): MahaShivaRatri festival
Panguni (Mar-April): PanguniUthiram festival on
Uttara nakshatra, SaptaSthana festival
Vaikasi (May-June): ShivaRatri festival
Aippasi (October-November): AnnaAbhishek
Margazhi (Dec-Jan): ArudraDarshan (known as Thiruvathirai)

Temple Timing:

8:00 am to 9:00 am, 5:00 pm to 7:00 pm.

Temple address:

Shri Chakravageeswarar Temple, At-post: ThiruChakrapalli, Ayyampettai, District : Tanjore, TN 614211.

Phone: +91-9791482102, +91-8056853485

Note: It is advisable to contact the priest in advance at 4374310118.

Courtesy : Various websites

थिरुपुल्लमंगै येथील श्री पशुपतीश्वरर मंदिर

हे मंदिर श्री अलनथूरैनाथर कोविल म्हणून पण प्रसिद्ध आहे. तसेच वेल्ललपशुपती कोविल म्हणून पण प्रसिद्ध आहे. पापनाशम पासून १२ किलोमीटर्स वर, तंजावूर पासून १५ किलोमीटर्स वर, थिरुवैयारू पासून १२ किलोमीटर्स वर तर कुंभकोणम पासून २६ किलोमीटर्सवर हे मंदिर स्थित आहे. कोचेंगट चोळा राजाने बांधलेल्या ७० माडकोविल मंदिरांपैकी हे एक मंदिर आहे.

नायनमारांनी स्तुती केलेल्या २७६ पाडळ पेथ्र स्थळांपैकीपण हे एक मंदिर आहे. ह्या मंदिरांची स्तुती शैव संत संबंधर ह्यांनी केली आहे. कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावर तसेच कावेरी नदीची उपनदी कुडूमुरूट्टीच्या काठावर हे मंदिर स्थित आहे. हे मंदिर सातव्या शतकाच्याही आधी अस्तित्वात असून २००० वर्षांपेक्षाही जुनं असावं असा अंदाज आहे. हे मंदिर विविध समूहांशी निगडीत आहे. श्री पार्वती देवींनी ज्या सात स्थानांमध्ये नवरात्रीच्या प्रत्येक दिवशी सप्त मातृकांमधल्या प्रत्येक देवीसमवेत भगवान शिवांची पूजा केली त्या सप्तमंगै स्थानांपैकी हे एक स्थान आहे. इथे नवरात्रीतील सप्तमीच्या दिवशी श्री पार्वती देवींनी श्री चामुंडीदेवींसमवेत भगवान शिवांची पूजा केली.

ह्या मंदिराचा परान्तक चोळा I राजाने ९व्या शतकामध्ये जीर्णोद्धार केला. ह्या मंदिरातल्या शिलालेखांमध्ये चोळा आणि मराठा साम्राज्यातल्या राजांनी दिलेल्या देणग्यांचा आणि मंदिरासाठी केलेल्या कामांचा उल्लेख आढळतो. कुडूमुरूट्टी नदीच्या पुरामध्ये बऱ्याच वेळेला हे मंदिर पाण्यामध्ये बुडाले आहे.

मूलवर: श्री पशुपतीश्वरर, श्री पशुपतीनाथर, श्री ब्रह्मपुरीश्वरर, श्री अलनथूरैनाथर
देवी: श्री सौंदर्यनायकी देवी, श्री अल्लीयनकोथै
क्षेत्र वृक्ष: वड
पवित्र तीर्थ: कावेरी, कुडूमुरूट्टी
पुराणिक नाव: थिरुपुल्लमंगै
वर्तमान नाव: पशुपती कोविल
जिल्हा: तंजावूर, तामिळनाडू

क्षेत्र पुराण: 

१. पुराणांनुसार श्री पार्वती देवींनी चक्रवाक पक्ष्याच्या रूपामध्ये इथे भगवान शिवांची उपासना केली. म्हणून ह्या स्थळाला पुल्लमंगै असं नाव प्राप्त झालं.

२. असा समज आहे की अष्टनागांनी (८ दिव्य नाग) इथे शिवरात्रीच्या रात्री ३० कोटी नागलिंग (कैलासपती) पुष्पांनी भगवान शिवांची पूजा केली. म्हणून ह्या स्थळाला नागशक्ती मंदिर मानलं जातं.

३. इथे एक शिल्प आहे ज्यामध्ये कामधेनू भगवान शिवांची पूजा करत आहे असे चित्रित केले आहे.

४. श्री ब्रह्मदेवांना इथे भगवान शिवांची उपासना करून शापापासून मुक्ती मिळाली.

मंदिरात ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:

श्री ब्रह्मदेव, श्री पार्वती देवी, अष्टनाग, कामधेनू, कोचेंगट चोळा, सप्त ऋषी, शैव संत संबंधर, श्री चामुंडी देवी. 

वैशिष्ट्ये:

१. येथील नवग्रह देवालय खंदकाच्या आकाराचे आहे.

२. नवग्रहाच्या देवालयाच्या मध्यभागी नंदि आहेत.

३. गोपुराच्या वरती नेहमी गरुड उडताना दिसतात.

४. ह्या स्थळाला पूर्वी अलनथूरै असे नाव होते. तामीळ अलन शब्दाचा अर्थ मराठीतला वड (वडाचे झाड) असा आहे. ह्या मंदिराचे स्थळ वृक्ष वड (अलन) असल्याकारणाने इथे भगवान शिवांचे अलनथूरैनाथर असे नाव आहे.

५. येथील श्री दुर्गादेवींची मूर्ती अद्वितीय आहे.

मंदिराबद्दल माहिती:

हे मंदिर पूर्वाभिमुख असून इथे तीन स्तरांचे राजगोपुर आहे. बलीपिठ आणि नंदि हे मुखमंडपात आहेत. येथील शिवलिंग स्वयंभू आहे आणि बाकीच्या मंदिरातील शिवलिंगांच्या तुलनेत मोठे आहे. ह्या मंदिरात ध्वजस्तंभ नाही. मंदिराच्या भोवताली खंदक आहे.

कोष्टामधील मूर्ती अशा आहेत: श्री विनायकर, श्री दक्षिणामूर्ती, श्री लिंगोद्भवर (त्यांच्या दोन बाजूला श्री ब्रह्मदेव आणि भगवान विष्णू आहेत), श्री ब्रह्मदेव, श्री दुर्गा देवी. 

श्री अंबिका देवी मुख मंडपामध्ये एका स्वतंत्र दक्षिणाभिमुख देवालयामध्ये आहेत. श्री चंडिकेश्वरांचे देवालय त्यांच्या नेहमीच्या जागी आहे.

परिक्रमेमधल्या मूर्ती आणि देवालये:

श्री गणेश, वल्ली आणि दैवानै समवेत श्री सुब्रह्मण्य, श्री भैरव, शैव संत नालवर, श्री सूर्य, नवग्रह.

मुखमंडपाच्या प्रवेशाजवळ श्री गणेशांची मूर्ती आहे. इथे बरीच पटले आहेत ज्यावर शिव पुराणातल्या कथा चित्रित केल्या आहेत, हातात संगीत वाद्ये घेतलेले शिव गण चित्रित केले आहेत. ह्या शिवाय हे शिव मंदिर असलं तरी रामायण आणि वैष्णव पुराणातल्या कथा तसेच कृष्णलीला पण इथे चित्रित केल्या आहेत.

येथील श्री दुर्गा देवींची मूर्ती वैशिष्ट्यपूर्ण आहे आणि त्याचे नाव श्री महिषासुरमर्दिनी असे आहे. ह्या मूर्तीमध्ये श्री दुर्गादेवी छत्रधारी आहेत आणि त्यांचा एक पाय महिषासूराच्या शिरावर आहे. त्यांच्या हातांमध्ये शंख, चक्र, तलवार, धनुष्य, गदा, त्रिशूल, अंकुश आणि खटवांग ही शस्त्रे आहेत. त्यांच्या दोन बाजूंना हरीण आणि सिंह उभय मुद्रेमध्ये आहेत. तसेच दोन सैनिक पण चित्रित केले आहेत. एक सैनिक त्याचे शिर अर्पण करत आहे तर दुसरा सैनिक आपल्या मांडीतून रक्त अर्पण करत आहे. श्री दुर्गा देवींचा एक हात अभय मुद्रेमध्ये आहे. असा समज आहे कि थिरुनागेश्वरम आणि पट्टिश्वरम येथील श्री दुर्गा देवींच्या मूर्ती एकाच शिल्पकाराने बनवल्या आहेत.

श्री पार्वती देवींनी चक्रवाक पक्ष्याच्या रूपामध्ये इथे सप्त मातृकांमधल्या श्री चामुंडी देवींसमवेत भगवान शिवांची पूजा केली. त्यांना भगवान शिवांच्या गळ्यातील नागाचे दर्शन झाले. ह्या दर्शनाला शिव-नाग-भूषण असे नाव आहे. 

प्रार्थना:

भाविक जन इथे विवाहातल्या अडचणी दूर करण्यासाठी, वैभव आणि समृद्धीप्राप्तीसाठी तसेच शिक्षणात प्राविण्य मिळविण्यासाठी प्रार्थना करतात.

पूजा:

दैनंदिन पूजा, प्रदोष पूजा आणि साप्ताहिक आणि मासिक पूजा केल्या जातात. 

मंदिरात साजरे होणारे सण:

ऎप्पासी (ऑक्टोबर-नोव्हेंबर): अन्नाभिषेक
मारगळी (डिसेम्बर-जानेवारी): अरुद्रदर्शन (थिरुवथीरै)
मासी (फेब्रुवारी-मार्च): महाशिवरात्री
पंगूनी (मार्च-एप्रिल): सप्तस्थान उत्सव

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ६ ते ११, दुपारी ४ ते रात्री ८.३०

पत्ता: श्री अलनथूरैनाथर कोविल, पशुपतीकोविल, तंजावूर जिल्हा, तामिळनाडू ६१४२०६

दूरध्वनी: +९१-९७९१४८२१०२, +९१-८०५६८५३४८५

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.

Shri Pasupateeswarar Temple at Thirupullamangai

This temple is also known as Shri Alamthurai Nathar Kovil. The place is also known as Vellalapasupathi kovil. The temple is at a distance of 12 kms from Papanasam, 15 kms from Tanjavur, 12 kms from Thiruvaiyaru and 26 kms from Kumbhakonam. This is one of the 70 Maada kovil built by Ko Chengat Cholan.  

This Shiva temple is one of the 276 Shiva temples revered by Shaiva saint Sambandhar. This temple is on the southern bank of Kaveri and on the bank of Kudumurutti river. This temple must have existed even before the 7th century and it is believed to be more than 2000 years old. This temple is associated with various groups of temples. It is also a Saptamangai Sthalam where Shri Parvati Devi, along with Shri Chamundi, one of the Sapta Matrikas, performed navaratri utsav on the Saptami (seventh day) of Navaratri. 

This temple was reconstructed by ParanTaka Chola I in the 9th century as a stone structure. The stone inscriptions in the temple give an account of the endowments and work done by Chola and Maratha kings. The temple was submerged by the flood water of Kudumurutti river a number of times.

Moolavar: Shri Pasupateeshwarar, Shri Pasupati nathar, Shri Bramhapurishwarar, Shri Alanthurai nathar
Devi: Shri Soundaryanayaki Devi, Shri Alliyankothai
Kshetra Vruksha: Banyan tree (in Marathi “Vad”)
Sacred Teertha: Kaveri, Kudamurutti
Puranik Name: Thirupullamangai
Present Name: Pashupati kovil
District: Tanjavur, TamilNadu

Kshetra Puran:

1. According to the purana, Goddess Parvati worshiped Lord Shiva as a ChakraVak bird. Hence the place got the name PullaMangai. It is believed that Ashta-Nagas (the 8 divine serpent) worshiped Lord Shiva with 30 crores of Naga-Linga (KailashPathi) flowers on the night of ShivaRatri. Hence this place is considered as Naga-Shakti shrine. 

2. In the temple, we come across a sculpture which depicts the celestial cow KamaDhenu worshiping Lord Shiva.

3. At this place Lord Brahma got rid of his curse by worshiping Lord Shiva.

Those who worshiped at this temple:

Lord Brahma, Goddess Parvati, Ashta-Nagas, KamaDhenu, Ko chengat Cholan, SaptaRishis, Shaiva saint Sambandhar and Goddess Chamundi.

Salient features:

1. The NavaGraha shrine is moat shaped.

2. There is a Nandi at the center of NavaGraha shrine.

3. Eagles are always found hovering over the Gopuram.

4. The place was earlier known as Alamthurai (Alam in Tamil means Banyan tree). As Lord Shiva is having a Banyan tree as Sthala Vruksha, he is praised as AlanThuraiNathar.

5. The idol of Goddess Durga is unique.

About the temple:

The temple is east facing with a 3-tiered RajaGopuram. Balipeeth and Nandi are in the Mukha-mandap. The Shivalinga is Swayambhu Linga and it is comparatively big. There is no Dhwaja-Stambha in the temple. There is a moat surrounding the temple.

Koshta-Murtis:

Lord Vinayakar, Lord DakshinaMurti, Lord Lingothbhavar (Lord Brahma and Lord Vishnu are on both sides), Lord Brahma and Goddess Durga. 

Ambika is in a separate south facing shrine in the Mukha-mandap.

The shrine of Chandikeshwarar is in the usual position.

Idols and Shrine in the parikrama:

Shrines of Lord Ganesha, Lord Subramanya with his consorts Valli and Deivanai. Shri Bhairava, Shaiva saints Nalvar , Lord Surya and NavaGrahas.

At the entrance of MahaMandap, we have the idol of Lord Ganesha. There are several panels which depict purana of Lord Shiva, Shiva ganas which are holding various musical instruments. Besides these, scenes from Ramayana and other Vaishnava puranas are depicted, though this is a Shiva temple. There are scenes depicting Krishna-Leelas as well.

Durga idol in this temple has a special feature and is known as Shri Mahishasur-mardini. She is standing under an umbrella with her leg on the head of Mahishasur. She has conch, chakra, sword, bow, mace, trident, ankush and khatvanga as her weapons. On either side, a deer and lion are depicted in standing position. A sculpture depicts two soldiers. One is offering his head and the other is offering blood from his thigh. One of her hands has Abhaya mudra.

It is believed that the Idol of Goddess Durga at ThiruNageshwaram and Pattieshwaram and at this place were made by the same sculptor.

Shri Parvati Devi worshiped Shri Shiva at this place as a Chakravak bird (Ruddyshell Duck) along with Shri Chamundi - one of the saptamatrika.  They had the darshan of the divine serpent on Lord Shiva’s neck. Hence it is known as Shiva-Nag-Bhushan darshan.

Prayers:

Devotees worship at this place for removal of marriage obstacles, wealth, prosperity and for excellence in education.

Pooja:

Daily rituals, Pradosh pooja and other important weekly and monthly worships.

Festivals in the temple:

Masi (February-March): MahaShivaRatri festival
Panguni (Mar-April): SaptaSthana festival 
Vaikasi (May-June): ShivaRatri festival
Aippasi (October-November): AnnaAbhishek
Margazhi (Dec-Jan): ArudraDarshan (known as Thiruvathirai)

Temple timings:

6am to 11am, 4pm to 8:30pm.

Temple address:

Alamthurai Nathar Kovil, Pasupathikovil, District : Tanjore, TN 614206.

Phone numbers: +91-9791482102, +91-8056853485

Courtesy: Various blogs and websites

थेनकूडीथिट्टै येथील श्री वसीष्ठेश्वरर मंदिर

हे मंदिर तंजावूर प्रदेशातील सप्त स्थानांपैकी एक आहे. तंजावूर पासून १० किलोमीटर्स वर मलत्तूर-कुंभकोणम मार्गावर हे मंदिर वसलं आहे. नायनमारांनी स्तुती केलेल्या २७६ पाडळ पेथ्र स्थळांपैकी हे स्थळ कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावर आहे. हे स्थळ वन्नर आणि वत्तर ह्या कावेरी नदीच्या उपनदींच्या मध्ये आहे.

मूलवर: श्री वसीष्ठेश्वरर, श्री धेनुपुरीश्वरर, श्री पशुपतीश्वरर
देवी: श्री सुगंधाकुंडलांबिका, श्री उलगनायकी, श्री मंगलेश्वरी
पवित्र तीर्थ: पशु तीर्थ, शूल तीर्थ, चक्र तीर्थ
पवित्र वृक्ष: जस्मिन, चाफा आणि शेवंती, फणस आणि पळस
पुराणिक नाव: बिल्वारण्य, वसिष्ठाश्रम, थिट्टै, धेनुपूरी, रथपुरी (तामिळ मध्ये थेरूर)

क्षेत्र पुराण:

१. उंचावर असलेलं मैदान ज्याच्या भोवताली पाणी आहे त्याला तामिळ मध्ये थीट्टै असं म्हणतात. महाप्रलयाच्या आधी २८ मोठी तीर्थस्थाने होती जी भगवान शिवांना प्रिय होती. महाप्रलयानंतर त्यातील २६ क्षेत्रे विनाश पावली आणि फक्त २ क्षेत्रे थीट्टै म्हणून उरली. ही २ क्षेत्रे म्हणजेच सिरकाळी आणि थेनकूडीथिट्टै. महाप्रलयाच्या समयी भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवी हे नावेमध्ये होते (तामिळ मध्ये थोनी), जी नाव प्रणव मंत्राने म्हणजेच ॐ ह्या मंत्राने अभिमंत्रित होती. सिरकाळी, ज्याला थोनीपुरम असं पण म्हणतात, इथे ती नाव येऊन थांबली. त्या वेळी ॐ ह्या मंत्राचा ध्वनी प्रकट झाला आणि त्याचवेळी हं हा मंत्र आणि त्याचबरोबर इतर मंत्रही थेनकुडीथीट्टै येथे ध्वनीरूपात प्रकट झाले. सिरकाळीला वडाकुडीथीट्टै असं पण नाव आहे, तसेच ह्या स्थळाला थेनकुडीथीट्टै असं पण नाव आहे. थेनकुडीथीट्टैला ज्ञान बिंदू (तामिळ मध्ये ग्यानमेडू) असं म्हणतात.

२. पुराणांनुसार बृहस्पती (गुरु) हे अंगिरस ऋषींचे सातवे पुत्र आहेत. बृहस्पती हे ज्ञानी असल्याने ते देवांचे गुरु बनले. एकदा ते इंद्रदेवांना भेटायला गेले पण इंद्रदेव उर्वशी बरोबर नृत्य करण्यात व्यस्त असल्याने त्यांनी बहृस्पतींचे योग्य स्वागत केले नाही. बृहस्पती ह्यांना ह्या गोष्टीचा संताप आला आणि त्यांनी देवलोकाचा त्याग केला आणि संन्यासी म्हणून राहू लागले. बृहस्पतींच्या अनुपस्थितीमध्ये देवांचे आयुष्य असुरांच्या त्रासाने दयनीय झाले. इंद्रदेव बृहस्पतींच्या शोधात निघाले. त्यांना शेवटी भगवान शिवांच्या मार्गदर्शनाने बृहस्पती ह्या स्थळी भेटले. बृहस्पतींनी म्हणजेच गुरूंनी इथे इंद्रदेवांना क्षमा केली. म्हणून हे स्थळ गुरु परिहार स्थळ मानलं जातं.

३. पुराणांनुसार इथे वसिष्ठ ऋषींचा आश्रम होता. त्यांनी इथे शिव लिंगाची स्थापना करून त्याची उपासना केली होती. म्हणून इथे भगवान शिवांचे नाव वसिष्ठेश्वरर असे आहे. ह्या ठिकाणी बृहस्पतींना वसिष्ठ ऋषींकडून उपदेश मिळाला. भगवान शिवांनी बृहस्पतींना ग्रहपद प्रदान केलं म्हणजेच नवग्रहांपैकी एक ग्रह असा मान दिला.

४. जयन ह्या चोळा राजाने रुद्रपशुपात हा महायज्ञ साजरा केला. ह्या यज्ञाचे फळ १०० अश्वमेध यज्ञांच्या फळाएवढे आहे. हा महायज्ञ यशस्वीरित्या साजरा केल्याने जयन राजा इंद्रदेवांची बरोबरी करू लागला.

५. सुगंधा ह्या आपल्या स्त्री भक्तिणीच्या पतीला उलगनायकी देवीने म्हणजे श्री पार्वतीदेवींनी जीवनदान दिले. म्हणून इथे श्री पार्वती देवींना सुगंधाकुंडलांबिका असं म्हणतात.

६. प्रलयाच्या समयी ब्रह्मदेव आणि भगवान विष्णूंनी भगवान शिवांची संरक्षणासाठी उपासना केली. उपासनेसाठी सुरक्षित जागा शोधताना त्यांना हा जमिनीचा उंचवटा असलेला भाग (थीट्टै) सापडला. इथे शिव लिंग होते. जेव्हां त्यांनी भगवान शिवांची उपासना केली त्यावेळी भगवान शिव त्यांच्यासमोर प्रकट झाले. त्यांनी ब्रह्मदेवांना सृष्टी निर्माण करण्याचे तर भगवान विष्णूंना सृष्टीचे लालनपालन करण्याची कर्तव्ये प्रदान केली.

मंदिरात ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:

श्री ब्रह्मदेव, भगवान विष्णू, श्री मुरुगन, चार वेद, श्री भैरव, श्री सूर्य, श्री शनीश्वरर, श्री यमदेव, श्री परशुराम, श्री इंद्रदेव, श्री आदिशेष, कामधेनू, वसिष्ठ ऋषी, गौतम ऋषी, जमदग्नी ऋषी.

वैशिष्ट्ये:

१. श्री गुरु हे चतुर्भुज असून ते उभ्या मुद्रेमध्ये आहेत.

२. मंदिराच्या छतातून शिव लिंगावर प्रत्येक २४ मिनिटांनी एक पाण्याचा थेम्ब पडतो. मंदिराच्या शिखरावर कुठेही पाण्याचा स्रोत नाही. पण शिखराच्या छतावर दोन विशीष्ट जाग्यांवर २ मौल्यवान मणी आहेत. त्या मण्यांची नावे सूर्यकांतीकल आणि चंद्रकांतीकल अशी आहेत. हे मणी वातावरणातून ओलावा शोषून घेतात आणि त्याचे पाण्याच्या थेंबांमध्ये मध्ये रूपांतर करतात जे थेम्ब शिव लिंगावर पडतात.

३. श्री अंबिका देवींच्या मंदिरासमोरील मंडपाच्या छतावर १२ राशींची दगडामध्ये शिल्पे कोरलेली आहेत. असा समज आहे जो कोणी त्याच्या जन्मराशीच्या शिल्पाच्या खाली उभे राहून श्री पार्वती देवींची प्रार्थना करतील त्यांनी जी इच्छा केली असेल ती पूर्ण होईल.

४. मंदिरातल्या स्तंभांवर शैव संत नालवर, वृषभावर आरूढ असलेले भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवी, श्री मुरुगन आणि श्री गणेश ह्यांची शिल्पे कोरलेली आहेत.

५. हे पंचलिंग क्षेत्रांमधलं एक क्षेत्र मानलं जातं. 

६. ह्या मंदिराचे तीर्थ (तलाव) हे भगवान महाविष्णूंच्या सुदर्शन चक्राने तयार केले आहे.

७. अवनी (ऑगस्ट) ह्या तामिळ महिन्याच्या १५व्या, १६व्या आणि १७व्या तसेच पंगूनी (मार्च) ह्या तामिळ महिन्याच्या २५व्या, २६व्या, २७व्या दिवशी सूर्याची किरणे शिव लिंगावर पडतात. असा समज आहे कि ह्या दिवशी श्री सूर्य भगवान शिवांची पूजा करतात.

८. हे अशा तीन स्थळांपैकी आहे जिथे श्री बृहस्पतींचे स्वतंत्र देवालय आहे. 

९. थीट्टै म्हणजे ज्ञानबिंदू. मानवी शरीरामध्ये सहा चक्रे असतात. ह्या सहा चक्रांच्या परिणामांची फळे श्री मुरुगन प्रदान करतात. ह्या चक्रांना कार्यान्वित करून श्री मुरुगन जीवाला ज्ञान तसेच परमानंद प्रदान करतात. ह्या ठिकाणी श्री मुरुगन हे मूळ मूर्ती आहेत. थेनकुडी म्हणजे शरीर आणि थीट्टै म्हणजे परमानंद. 

१०. हे गुरु ग्रह दोषांसाठी परिहार स्थळ आहे.

११. ह्या मंदिरामध्ये नित्याभिषेक नावाचा अभिषेक केला जातो. हा अभिषेक श्री चंद्रदेवांसाठी केला जातो जो बाकीच्या ठिकाणी बघावयास मिळत नाही.

मंदिराबद्दल माहिती:

हे मंदिर सातव्या शतकाच्याही आधीपासून अस्तित्वात असावं. कालांतराने चोळा साम्राज्याच्या राजांनी ह्या मंदिराचा जीर्णोद्धार केला. सर्वात अलीकडील जीर्णोद्धार हा साधारण २०० वर्षांपूर्वी झाला. 

येथील शिव लिंग स्वयंभू आहे. इथे पांच महाभुतांची प्रतीके म्हणून पांच शिव लिंगे आहेत. म्हणून ह्या स्थळाला पंचलिंग क्षेत्र मानलं जातं. ह्या पांच शिवलिंगांपैकी चार लिंगे मंदिराच्या चार कोपऱ्यांमध्ये आहेत आणि पांचवं लिंग म्हणजे श्री वसीष्ठेश्वरर आहे. हे पुर्वाभिमुख मंदिर असून ह्या मंदिराला तीन स्तरांचं राजगोपुर आहे आणि २ परिक्रमा आहेत.

मंदिराचे छतासकट सर्व बांधकाम ग्रॅनाईटचे आहे. ध्वजस्तंभ पण ग्रॅनाइटचा आहे. 

बलीपीठ, ध्वजस्तंभ आणि नंदी हे गाभाऱ्याकडे मुख करून आहेत. 

कोष्टामध्ये श्री नर्तनविनायक, श्री दक्षिणामूर्ती, श्री लिंगोद्भवर आणि श्री दुर्गादेवी ह्यांच्या मूर्ती आहेत. 

श्री पार्वती देवींचे स्वतंत्र देवालय आहे. परिक्रमेमध्ये श्री सिद्धिविनायक, श्री महालिंग, श्री अंबिका देवी, नवग्रह आणि श्री ब्रह्मदेव ह्यांची देवालये आहेत. 

श्री बृहस्पतींचे स्वतंत्र देवालय आहे जिथे त्यांना राजगुरू म्हणून पूजिले जाते. हे देवालय भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवींच्या देवालयांच्या मध्ये आहे. श्री बृहस्पतींना चार हात आहेत. ह्या चार हातांमध्ये त्यांनी शस्त्रे आणि पुस्तक धारण केले आहे आणि एक हात अभय मुद्रेमध्ये आहे. सर्व शिव मंदिरांमध्ये श्री दक्षिणामूर्तींची गुरु म्हणून पूजा केली जाते. पण ह्या आणि अजून दोन मंदिरांमध्ये श्री बृहस्पतींची गुरु म्हणून पूजा केली जाते. ती तीन मंदिरे - १) थेनकुडीथीट्टै (हे मंदिर), २) चेन्नई जवळ पडी (ज्याला थिरुवलीथयम असे नाव आहे), आणि ३) थिरुचेन्दूर. बहुतेककरून हे एकच मंदिर आहे जिथे श्री बृहस्पतींच्या देवालयावर विमान (शिखर) आहे.  

मंदिराच्या प्रवेशाजवळ चक्र तीर्थ आहे. 

प्रार्थना:

१. भाविक जन इथे गुरुग्रहाच्या दोषांचे निवारण करण्यासाठी गुरु, ज्यांना इथे राजगुरू मानलं जातं, त्यांची उपासना करतात.

२. विद्यार्थी इथे शिक्षणात यश प्राप्त करण्यासाठी प्रार्थना करतात.

३. भाविक जन इथे विवाहातल्या अडचणी दूर होण्यासाठी, अपत्य प्राप्तीसाठी, समृद्धीसाठी तसेच विवाह जीवनात सुख मिळविण्यासाठी श्री पार्वती देवींची उपासना करतात.

४. असा समज आहे की राजगुरू मानल्या जाणाऱ्या गुरूंची ह्या ठिकाणी, तसेच चंद्रदेवांची थिंगलूर (नवग्रह स्थळांमधील चंद्राचे स्थळ) येथे एकाच दिवशी पूजा केल्याने गुरु चंद्र योगाची फळे प्राप्त होतात.

पूजा:

१. गुरु गोचर (गुरूंचे एका राशी मधून दुसऱ्या राशीमध्ये स्थलांतर) समयी विशेष पूजा केली जाते. 

२. जेव्हा सूर्याची किरणे शिव लिंगावर पडतात त्या दिवशी सूर्याची विशेष पूजा केली जाते. 

३. दैनंदिन पूजा, तसेच प्रदोष पूजा आणि साप्ताहिक आणि पाक्षिक पूजा केल्या जातात. 

मंदिरात साजरे होणारे सण:

चित्राई (एप्रिल-मे): चैत्रपौर्णिमा
वैकासि (मे-जून): वार्षिक ब्रह्मोत्सव, वसिष्ठ आणि अरुंधती ह्यांचा विवाह सोहळा साजरा केला जातो.
अवनी (ऑगस्ट-सप्टेंबर): अन्नाभिषेक
कार्थिगई (नोव्हेंबर-डिसेम्बर): थिरुकार्थिगई दीपम
मारगळी (डिसेम्बर-जानेवारी): थिरुवथीरै
मासी (फेब्रुवारी-मार्च): शिवरात्रि

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ७ ते दुपारी १२.३०, संध्याकाळी ५ ते रात्री ८.३०

पत्ता: श्री वसीष्ठेश्वरर मंदिर, थेनकुडीथीट्टै, पशुपतीकोविल, जिल्हा तंजावूर, तामिळ नाडू ६१३००३

दूरध्वनी: +९१-४३६२२५२८५८, +९१-९४४३५८६४५३

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.

Shri Vasishteshwarar temple at Thittai

This Shiva temple is one of the 7 sapta sthanam Shiva temples of Tanjavur. This is at a distance of 10 kms from Tanjavur-Melattur-Kumbhakonam route and is one of the 276 Padal Pethra Sthalam revered by Shaiva saints. This temple was praised by Shaiva saint Sambandhar. This is on the southern bank of river Kaveri. This place is between rivers Vannar and Vattar, which are tributaries of river Kaveri. 

Moolavar: Shri Vasishteshwarar, Shri Dhenupooreeshwar, Shri Pashupateeshwarar
Devi: Shri Sungandhakundalambika, Shri Ulaganayaki, Shri Mangaleshwari
Sacred Teertha: Pasu teertha, Shoola teertha, Chakra Teertha
Sacred vruksha: Jasmine, Chafa, Shevanti, Jackfruit and Palasha tree
Puranic name: Bilvaaranya, Vasishtashram, Thittai, Dhenupoori, Rathapoori (Therur in Tamil)

Kshetra purana: 

1. A small ground at a higher level and surrounded by water is known as Thittai. Prior to the great deluge there were 28 big holy places which Lord Shiva loved. After the deluge 26 of them vanished and 2 places remained as Thittai. They were Sirkazhi and Thenkudithittai. During the great deluge Lord Shiva and Goddess Parvati were in a boat (Thoni in Tamil) powered by the pranava mantra Om. It came to a halt at Sirkazhi known as Thonipuram. At that time there was a sound of Pranav mantra from that place. At the same time the mantra HUM along with other mantras emerged at Thenkudithittai. Sirkazhi is known as Vadakudithittai and this place is known as Thenkudi (south) Thittai. Hence Thenkudithittai is known as Wisdom spot (in Tamil Ghyanmedu). 

2. According to puran, Guru (Lord Jupiter) was the 7th son of Sage Angirasa. Guru (known as Bruhaspati) was a scholar and highly learned person. Hence he became the Guru for the devas. Once he had gone on a visit to Lord Indra who did not receive him properly as he was engrossed in the dance of Urvashi. In anger, Guru left the devalok and started leaving as a recuse. In the absence of Bruhaspati, devas life became miserable due to asuras. Lord Indra went searching for Bruhaspati. He was finally able to meet him at this place with guidance from Lord Shiva. Bruhaspati pardoned Indra at this place. Hence this is a Guru parihar stahala.

3. According to purana, Sage Vasishta had an ashram at this place. He had installed a linga and did penance at this place. Hence Lord Shiva is praised as Shri Vashisteshwarar. At this place Bruhaspati stood up and received upadesha from Sage Vasishta. Lord Shiva elevated Bruhaspati to the status of a graha i.e one of the Navagrahas. 

4. The Chola king Jayan performed the mahayagna known as Rudrapashupatha yagnya which is equal to performing 100 ashwamedha yagnyas. This earned him the position equal to that of Lord Indra. Devi Uladhanayaki is believed to have given life once again to the husband of one of her staunch devotees named Sugandha. Hence she is praised as Sugandhakundalambika. 

5. During pralaya, Lord Brahma and Lord Vishnu worshipped Lord Shiva for protection. While searching for a safe place they found this mound (Thittai). There was a Shiva linga at this place. When they worshipped the Shiva linga, Lord Shiva appeared before them, He delegated the duties of creation and protection to them. 

Those who worshiped at this place: 

Lord Brahma, Lord Vishnu, Lord Murugan, the 4 Vedas, Lord Bhairava, Lord Surya, Lord Shaneeshwarar, Lord Yama, Parshurama, Lord Indra, Adishesha, Kamadhenu, Sage Vasishta, Sage Gautama, Sage Jamadagni. 

Salient features: 

1. Lord Guru is standing with 4 hands

2. A drop of water falls from the roof of the sanctum on the Shiva linga every 24 mins. It is stated that there is no source of water on the temple tower but there are 2 precious stones at 2 strategic points on the roof. They are named as Suryakanthikal and Chandrakantikal. They absorb moisture from the atmosphere and convert into droplets which drop down on the Shivalinga. 

3. There are stone carvings on the ceiling of the mandap opposite to Ambika’s shrine depicting the 12 zodiacs. It is a belief that one begets whatever he wishes if he prays to Goddess Parvati standing under his zodiac sign. 

4. The pillars in the temple are sculptured with sculptures of Shaiva saint Naalvar, Lord Shiva and Goddess Parvati mounted on Vrushabha, Lord Muruga & Lord Ganesha. 

5. This is considered as a panchalinga kshetra.

6. The temple tank is believed to have been constructed by the Sudarshan chakra of Lord Mahavishnu. 

7. The rays of the Sun fall on Shiva linga twice in a year on 15, 16, 17 Tamil month of Aavani (Aug) and 25, 26, 27 of Tamil month Panguni (May). It is believed that Lord Surya prays to Lord Shiva on these days. 

8. This is one of the 3 places where Lord Jupiter has a separate shrine

9. Thittai – it means a wisdom spot. There are 6 chakras in a human body. It is believed that Lord Murugan gives the benefits of these chakras. He gives enlightenment and final bliss by activating the chakras. He is the moola moorti at this place. The body is Thenkudi and bliss is Thittai. 

10. This is a Parihar sthala for planet Jupiter. 

11. At this temple a special abhishek is done in the name of Nityaabhishek. This is done on behalf of Lord Chandra. This abhishek cannot be seen anywhere else. 

About the temple:

This temple must have existed before the 7th century. Then the structure was renovated by Chola kings and the structure was again renovated once about 200 years back. The Shiva linga is a swayambhoo linga. This temple is considered as Panchalinga kshetra as there are 5 Shiva lingas representing 5 basic elements. Of these 4 are at the 4 corners of the temple and 5th is the Vasishteshwarar. This is an east facing temple with a 3 tier Rajagopuram having 2 parikramas. The temple has a completely granite structure including a ceiling. The dhwajastambha is also made of granite. Balipeeth, dhwajastambha and Nandi are facing the sanctum. 

The koshta murtis are Lord Narthanavinayaka, Lord Dakshinamurti, Lord Lingodbhavar & Goddess Durga. Goddess Parvati is in a separate shrine. There are shrines of Siddhivinayak, Lord Mahalinga and Goddess Ambika, Navagraha and Lord Brahma in the corridors. There is a separate shrine for Lord Jupiter (Guru) and he is worshipped as Rajaguru. This shrine is situated between the shrines of Lord Shiva & Goddess Parvati. He is depicted with 4 hands holding weapons, a book and Abhay mudra. Chakra teertha (is a pond) is at the entrance of the temple. In most of the temples Lord Dakshinamurti is worshipped as Guru bhagwan except at 3 places, namely 1) Thenkuditthitai (this place) 2) Padi near Chennai (known as Thiruvalithayam) 3) Thiruchendur 

This is probably the only place where Lord Jupiter’s shrine is with a Vimanam (shikhar). 

Prayers: 

1. Devotees worship Guru who is Rajaguru at this place for relief from Gurudosha. Students worship for success in exam for education and attain knowledge. 

2. Devotees worship Goddess Parvati for the removal of obstacles in marriage, for child boon and for prosperity and happiness in married life. 

3. It is believed that worshipping Guru at this temple who has the status of Rajagura and worshipping Chandra on the same day at Thingalur (a Navagraha kshetra for Chandra) gives the benefit of Guru Chandra yog. 

Pooja:

Special pooja on Guru transition day. Surya pooja on the days when the rays of the Sun fall on the Shiva linga. Besides these pradosha pooja, daily worship and other weekly and fortnightly poojas are performed regularly.

Festivals:

Chitrai (Apr-May): Chaitrapoornia
Vaikasi (May-June): Annual brahmotsavam and celebration of Sage Vasishta’s marriage to Arundhati.
Aavani (Aug-Sept): Ganesh Chaturthi
Aaipassi (Oct-Nov): Annaabhishek
Karthigai (Nov-Dec): Thirukarthigaideepam,
Margazhi (Dec-Jan): Thirvathirai
Maasi (Feb-Mar): Shivaratri 

Temple timing: 7am -12.30pm; 5pm – 8.30pm

Temple address: Shri Vasishteshwarar temple, Thenkudithittai at Pashupathikovil, Tanjore district, TN – 613003

Phone number:  +91-4362252858, +91-9443586453