Shri Swarnapoorieshwarar temple at Sambanarkovil (Thiruchemponpalli)

This Shiva temple at Sambanarkovil is situated at a distance of about 10 kms from Mayiladuthurai on Mayiladuthurai-Porayur route. This is a Padal petra sthalam on the southern bank of Kaveri revered by Shaiva saints Sambandhar and Appar. This place is believed to be more than 3000 years old. This temple finds its mention in the Brahma Kshetra khanda in the Vaivartha puran’s. It is under the heading Swarnasthala mahatmya. It is stated that Suka muni explained the greatness of this place to the other sages in Naimisharanya. The present structure is a mada kovil constructed by the Chola king Kochengat Cholan. 

Moolavar: Shri Swarnapooreshwarar, Shri Semponpalliyar
Utsav Moorthy: Somaskandar, Lord Nataraja and Chandrasekhar.
Devi: Shri Sugandhakundambika, Shri Sugandhanayaki, Shri Maruvarkuzhaliamman, Shri Pushpalagi, Shri Dakshayani, Shri Sugandhavananayaki
Kshetra vruksha: Bilva, Shami (Vanni in Tamil)
Sacred teertha: Surya teertha and River Kaveri
Puranic name: Laxmipuri, Skandhapuri, Indrapuri

Kshetra puran: 

1. Dakshayani went to attend the yagnya arranged by her father at Dakshamahapuri (present day Parasalur) which is 2 kms to the west of this place. Lord Shiva destroyed Daksha and his yagnya by sending Lord Veerabhadra and Goddess Bhadrakali. Later he brought to life Daksha and fitted him with a Goat's head. In order to get rid of being called, as daughter of Daksha, the person who committed the sin of mistreating Lord Shiva, She did penance at this place (Chemponpalli) standing in Panchagni. Lord Shiva gave her darshan as Swarnapooreeshwar and asked her to stay at this place as His wife Sugandhavallai. 

2. According to Sthala puran Lord Shiva refused to accept Devi Parvati after Daksha yagnya. Lord Muruga came to Goddess Parvati in the form of Lord Shiva and imparted advice to her at this place. To substantiate this Lord Muruga in this temple carries Akshamala. 

3. Once upon a time there was a King named Bridu who wanted to have a hamlet of brahmin at this place. This place was a forest at that time with abundant trees. When he tried to cut the trees, he heard a celestial voice stating that he should not do so as these trees are none other than the sages performing penance. It also stated that there was a sacred teertha at this place known as Suryapushkarini and there is a Shiva linga on the western bank which is capable of granting any siddhi. When the king found the linga, he found that the Linga was shining with a lustrous golden (Swarna) color. He started worshiping the Shiva linga daily after taking bath in the Suryapushkarini. Once he happened to meet Sage Agastya at this place who explained to him about the greatness of the Linga. Later King Bridu constructed a temple around the linga.

4. This is the place where Goddess Laxmi did penance to marry Lord Mahavishnu. Hence the place is known as Laxmipuri. 

5. Indra did penance after bathing in Surya teertha and worshiped Lord Shiva. He obtained his weapon Vajraayudh to defeat Vruddhasur. Hence the place got the name Indrapuri. 

6. Lord Muruga worshipped Lord Shiva and slayed Tarakasur. Hence the place is known as Skandhapuri. 

7. Lord Veerbhadra manifested at this place to destroy Daksha yagna. 

8. Rati devi got her husband Manmada by her penance after he was burnt to death by Lord Shiva. 

9. Lord Vishnu worshiped the Shiva linga at this place. 

Those who worshiped at this place:

Lord MahaVishnu, Lord VeeraBhadra, Lord Indra, Goddess MahaLaxmi, Sage Agatsya, Sage Vashishta, river Kaveri, Naga-kanyas, Lord Kuber and Ashta-Dighpals.

Salient features:

1. One of the 70 madakovils built by the Chola king Kochengatchola. No elephant can enter the sanctum-sanctorum as the entrance is very narrow. 

2. The rays of the Sun fall for 12 days on the Shiva linga from 7th to 18th day in the Tamil month of Chitrai (April-May). 

3. The Shiva linga is placed on a lotus shaped Avudaiyar (base) with 2 rows of 16 petals.

4. There is a bas-relief of a king worshiping a Shivalinga along with a monk and a minister on both sides.

5. The temple was built by Chola kings who were also known as Sembian, hence the place got the name SebanarKovil.

6. Sempon also means gold in Tamil. It is believed that the sanctum tower was originally built with Sempon (gold). 

7. There are beautiful reliefs on the walls of the temple. 

About the Temple:

This is an east facing temple. There is no Rajagopuram but it has a very beautiful arch at the entrance. There are idols of Lord Shiva and Goddess Parvati along with Lord Subramanya with his consorts, Lord Ganesh on mushika and Lord Muruga on Peacock. There is only one parikrama. There is no Dwajastambha. The temple is built on an elevation as it is a mada kovil. The roof is made of Sempon (gold). Hence the place is known as Semponarkovil. The Shiva linga is on an Avudaiyar (base) which has 2 rows of 16 rose petals and is a Swayambhu linga.

Koshta Moorthy: Indra Ganapati, Lord Dakshinamoorthy, Ardhanareeshwarar & Goddess Durga. Lord Chandikeshwar is in the usual position. 

Other Shrines & deities: At the entrance to the mandap we have dwarapals in seating position. The utsav murtis are found in a mandap. There is a very old idol of Bikshadanar. In the mahamandap we have idols of Lord Ganesha, Surya linga, Chandra linga and Lord Subramanya with his consorts. To the right of Lord Subramanya’s shrine we find the shrine of Goddess Parvati who is addressed by various names mentioned earlier. She is facing the west. According to the puran, the idol faces the west towards her father’s palace at Parasalur. To the southwest we have the shrine of Saptamatrikas. Idols of Prasanna Vinayaka, Mahaganpati, Surya linga, Chandra linga, Surya, Chandra, Vanadurga, KashiVishwanath, Lord Bhairava and Chandikeshwarar are in the parikrama. Idols of King Kulotamacholan and his minister are in the corridor. We also come across idols of Shrinivas Perumal (Shri Vishnu), Balasubramanyam, Goddess Gajalaxmi and Veerbhadra. Jeshta devi is in a separate shrine in the parikrama. There is an idol depicting the incident of Lord Shiva granting darshan to King Shibi. Lord Shiva is holding a deer and a weapon known as Mazhu in Tamil in his hands. 

Prayers: 

1. Devotees believe that by taking holy-dip on new moon day in the Tamil month of Chitrai and Vaikashi their sins will be absolved. 

2. Devotees believe worship of Saptamatas removes marriage obstacles. 

3. Women after purchasing new jewelry and ornaments first offer them to Goddess Sugandhakumdalambika before wearing it. They believe by doing this they will get more gold jewelry and ornaments. 

Pooja: 

Daily rituals as per Karana agama.

Pradosh pooja and other weekly and monthly worships.

Important festivals: 

Aani (Jun-Jul): Thirumanjanam

Aavani (Aug-Sept): Ganeshchaturthi

Aaipassi (Oct-Nov): Annabhishek

Karthigai (Nov-Dec): Thirukarthigai

Margazhi (Dec-Jan): Thiruvarthirai

Maasi (Feb-Mar): Shivaratri

Chittrai (Apr-May): Special Surya pooja are performed when the Sun's rays fall on the Shiva linga. 

In the Tamil month of Karthigai, on all Mondays special abhishek is performed for Lord Shiva with 108 conch shells. 

Temple Timings: 7.30 to noon; 4.30 to 8.30pm

Temple address: 

Shri Swarnapoorieshwarar temple
At-post Sembanarkovil,
Taluka Tarangampadi.
TN 609309

Telephone: +91-9943797974

Courtesy: Various websites and blogs

थिरुपरीयलूर येथील श्री विराट्टेश्वरर मंदिर

हे अष्टवीराट्टनं स्थळंगळ मधलं चौथं मंदिर आहे. मयीलादुथुराई-सेंबरनार कोविल मार्गावर मयीलादुथुराई पासून ११ किलोमीटर्स वर किळपरसलूर ह्या गावात हे मंदिर स्थित आहे. कावेरी नदीच्या काठावरील २७६ पाडळ पेथ्र स्थळांपैकी एक स्थळ आहे. दक्ष संहार ह्या कथेशी हि जागा निगडित आहे. ह्या मंदिराला दक्षपुरिश्वरर मंदिर असं पण म्हणतात. ह्या मंदिराची स्तुती शैव संत संबंधर ह्यांनी गायली आहे. म्हणून हे मंदिर ६व्या शतकाच्याही आधीपासून अस्तित्वात असावं. वर्तमान बांधकाम हे चोळा साम्राज्याच्या राजाने ९व्या शतकात केलं असावं. कालांतराने सुंदरपांड्यनराजा, विजयनगर साम्राज्याचे राजे तसेच तंजावूरनायक राजांनी ह्या मंदिराचा जीर्णोद्धार केला. इथल्या शिलालेखांमध्ये ह्या विविध राजांनी मंदिराला दिलेल्या भेटवस्तू तसेच देणग्यांचा उल्लेख आहे. 

मूलवर: श्री विराट्टेश्वरर, श्री दक्षपुरीश्वरर, श्री यागसंहारमूर्ती
देवी: श्री बालांबिका, श्रीइलंकोंबण्याल
उत्सव मूर्ती: दक्षसंहार मूर्ती
क्षेत्र वृक्ष: फणस, बिल्व, पारिजात (तामिळ मध्ये पवळमल्ली)
पवित्र तीर्थ: उत्तरवेदिका, होमकुंड, चंद्रपुष्करिणी
पूजा/आगम: कारण आगम
पुराणिक नाव: थिरुपरीयलूर
वर्तमान नाव: किळपरसलूर
जिल्हा: नागपट्टीनं, तामिळनाडू

क्षेत्र पुराण:  

दक्ष प्रजापती राजाची कन्या म्हणून पार्वती देवींना दाक्षायणी असं पण नाव आहे. भगवान शिव हे जटाधारी असून ते व्याघ्राजिन परिधान करतात आणि सर्वांगाला भस्म लावतात ह्या कारणाने ते दक्ष राजाला आवडत नव्हते. असे असून त्यांच्या कन्येने म्हणजेच दाक्षायणीने आपल्या पित्याच्या इच्छेविरुद्ध भगवान शिवांशीच विवाह केला. ह्या ठिकाणी दक्ष राजाला एक यज्ञ करायचा होता. ह्या यज्ञासाठी दक्ष राजाने सर्व देव, ऋषी आणि मुनींना आमंत्रण दिले पण भगवान शिवांना मात्र वगळले कारण त्यांना भगवान शिवांचा अपमान करायचा होता. पार्वती देवींना ह्या यज्ञामध्ये सहभागी व्हायचं होतं. भगवान शिवांची आज्ञा न मानता त्या ह्या यज्ञामध्ये सहभागी होण्यासाठी आल्या. दक्ष राजाने पार्वती देवींचा तसेच भगवान शिवांचा भर सभेमध्ये अपमान केला. पार्वती देवींना आपल्या पतीचा अपमान सहन झाला नाही म्हणून त्यांनी यज्ञकुंडामध्ये आत्मसमर्पण केलं. जेव्हां भगवान शिवांना हे कळलं तेव्हां त्यांनी वीरभद्र आणि भद्रकाली ह्यांना यज्ञाचा विध्वंस करण्यासाठी धाडलं. वीरभद्रांनी इथे येऊन यज्ञाचा विध्वंस केला तसेच सर्व देवांना म्हणजेच श्री ब्रह्मदेव, श्री विष्णू, इंद्रदेव, सूर्यदेव, चंद्रदेव ह्या सर्वाँना शिक्षा दिली. वीरभद्रांनी दक्ष राजाचा शिरच्छेद केला. पार्वती देवींना आपल्या पित्याची दशा बघवली नाही म्हणून त्यांनी भगवान शिवांना आपल्या पितांना म्हणजेच दक्ष राजाला क्षमा करण्याची विनंती केली. त्यांच्या विनंतीवरून भगवान शिवांनी दक्ष राजाला क्षमा केली आणि त्याच्या शरीराला मेंढीचे शीर जोडले. दक्ष राजाला आपली चूक लक्षात आली. त्यांनी भगवान शिवांची प्रार्थना केली. त्या प्रार्थना मेंढीच्या हंबरण्यासारख्या भासल्या म्हणून ह्या प्रार्थनांना चमकम असे नाव पडले कारण ह्यातल्या प्रत्येक प्रार्थनेचा शेवट "च मे" ह्या शब्दाने होतो. भगवान शिवांनी आज्ञा दिली कि हि प्रार्थना रुद्रामध्ये समाविष्ट केली जावी आणि जेव्हां रुद्र पठण होईल त्यावेळी हि प्रार्थना पण पठण करावी.

ज्या यज्ञकुंडामध्ये पार्वती देवींनी आत्मसमर्पण केलं त्या जागी कालांतराने तलाव बनला. इथे दक्ष राजाने यज्ञ केला म्हणून ह्या स्थळाला दक्षपुरी असे नाव प्राप्त झाले. 

भगवान शिवांनी इथे दक्ष राजाला दिलेली सव वरदाने काढून घेतली (ज्याला तामिळ मध्ये परिथल असं म्हणतात) म्हणून ह्या स्थळाला परीयलूर असं नाव प्राप्त झालं.

ह्या ठिकाणी ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:

भगवान विष्णू, ब्रह्मदेव, इंद्रदेव, लक्ष्मी देवी, सरस्वती देवी, अग्निदेव, यमदेव, वायूदेव, वरुणदेव, कुबेरदेव आणि सप्त ऋषी

वैशिष्ट्ये:

१. रुद्राभिषेक हे भगवान शिवांचे वैशिष्ट्य आहे आणि असा समज आहे कि रुद्राभिषेकाचा (रुद्रहोम) उगम ह्या स्थळी झाला.

२. श्री वीरभद्रांचं हे पहिलं मंदिर मानलं जातं. ह्या ठिकाणी श्री वीरभद्रांची पुढील नावांनी पण स्तुती केली जाते - आकाशभैरव, अघोरभैरव, अघोरवीरभद्र, पेरीयंदवर, पेथंदवर.

३. श्री वीरभद्रांनी दिलेल्या शिक्षेचा परिणाम म्हणून सूर्यदेवांना आपल्या एका दाताला मुकावं लागलं. 

४. गाभाऱ्याच्या पाठीमागे दोन बाजूंना भगवान विष्णू आणि ब्रह्मदेवांची ते प्रार्थना करीत आहेत अश्या मूर्ती आहेत.

५. शैव संत अरुणागिरिनाथर ह्यांनी ह्या ठिकाणी स्तोत्रे रचली.

६. श्री सुब्रमण्य इथे उभ्या मुद्रेमध्ये आहेत आणि त्यांचा एक पाय त्यांच्या वाहनावर म्हणजेच मोरावर आहे.

७. मंदिराच्या पुढच्या बाजूस एक मंडप आहे ज्याचे छत लोखंडाचे आहे. 

८. ह्या ठिकाणी देवाला साधाभात आणि दहीभात हे नैवेद्य म्हणून अर्पण केले जातात.

९. इथे नवग्रह संनिधी नाही पण सूर्यदेवांचे देवालय आहे.

मंदिराबद्दल माहिती:

२००० वर्षे जुनं असलेलं हे छोटं मंदिर पश्चिमाभिमुख असून त्याला पांच स्तरांचं राजगोपुर आहे. प्रवेशद्वारावर रस्त्याच्या बाजूला एक कमान आहे. इथे ऋषभारूढर ह्यांची स्टुक्कोची चित्रे आहेत आणि त्यांच्या आजूबाजूला श्री मुरुगन आणि श्री विनायक ह्यांची चित्रे आहेत. ह्या मंदिराला दोन परिक्रमा आहेत. पण इथे ध्वजस्तंभ नाही. शिव लिंगाच्या पुढ्यात नंदि आणि बलीपीठ आहेत. प्रवेशाच्या कमानीजवळ श्री गणेशांचे देवालय आहे. ध्वजस्तंभाच्या पायथ्याला श्री विनायकांचे मंदिर आहे ज्याला कोडिमर विनायक असे नाव आहे. दुसऱ्या पातळीवर एक तीन स्तरांचं राजगोपुर आहे. येथील शिव लिंग स्वयंभू आहे. गाभारा लिंगाच्या आकाराचा आहे. पुढच्या मंडपामध्ये सहा हात असलेले वीरभद्रस्वामि ह्यांची मूर्ती आहे. इथली अर्धजाम पूजा हि फक्त वीरभद्रस्वामि ह्यांचीच केली जाते. मूर्तीच्या मागे एक यंत्र आहे. शिव लिंग आणि देवींच्या मध्ये देवींच्या बाजूला दक्षसंहार मूर्ती आहे. प्रकारामध्ये विनायक, विश्वनाथ, भैरव आणि सूर्य ह्यांची देवालये आहेत. कोष्टामध्ये दुर्गादेवी, लिंगोद्भवर, दक्षिणामूर्ती, चंडिकेश्वरर ह्यांच्या मूर्ती आहेत तसेच मोरावर एका पायावर उभे असलेले सुब्रमण्यम ह्यांची मूर्ती आहे. ह्या मूर्तीला सेंथिल आंडवर असं नाव आहे. महामंडपामध्ये उत्सव मूर्ती आहेत आणि श्री वीरभद्रांची कांस्याची मूर्ती आहे ज्यामध्ये दक्ष त्यांच्या पायाशी आहे. उत्सवमूर्ती पुढीलप्रमाणे आहेत - श्री मुरुगन, श्री विनायक, प्रदोषनायक. श्री वीरभद्रांच्या हातांमध्ये त्रिशूल, दंड, तलवार, पकल (कवटी) आणि घंटा आहे. संहारमूर्तींच्या पायाशी श्री ब्रह्मदेव यज्ञाला सुरुवात करत आहेत अशी मूर्ती आहे.

ध्वजस्तंभाच्या जागी इथे सिद्धिविनायकांची मूर्ती आहे. श्री सूर्यदेवांचे स्वतंत्र देवालय आहे पण इथे नवग्रह नाहीत. दक्षांची मूर्ती श्री दक्षपुरीश्वरर ह्यांच्या पायाशी आहे. इथे आपल्याला श्री महागणपती, श्री कर्पग विनायक, श्री महालक्ष्मी, क्षेत्रपाल, शिवसूर्य आणि नालवर (म्हणजेच श्रेष्ठ चार नायनमार) ह्यांच्या मूर्ती आहेत. मुख्य मंडपामध्ये श्री विनायक, श्री वीरभद्र, श्री नटराज आणि सोमस्कंद ह्यांच्या उत्सव मूर्ती आहेत. श्री वीरभद्रांच्या मूर्तीसमोर दक्ष (मेंढीचे शिर असलेले) आणि दक्षांच्या पत्नी ह्यांच्या मूर्ती आहेत. काशी विश्वनाथ ह्यांच्या देवालयासमोर काळभैरव आणि नर्दन विनायक ह्यांच्या मूर्ती आहेत.

गाभाऱ्याच्या उजव्याबाजूला श्री अंबिका देवींचे स्वतंत्र दक्षिणाभिमुख देवालय आहे. त्या उभ्या मुद्रेमध्ये असून त्यांचे दोन हात अभय आणि वरद मुद्रेमध्ये आहेत. 

प्रार्थना:

१. भाविक जन इथे सर्व प्रकारच्या दोषांचे निवारण करण्यासाठी भगवान शिवांची उपासना रुद्राभिषेक करून करतात. 

२. दीर्घायुष्य प्राप्त करण्यासाठी भाविक जन इथे ६०व्वा, ७०व्वा तसेच ८०व्वा वर्धापनदिन साजरा करतात. 

३. भाविक जन इथे ग्रहांच्या प्रतिकूल परिणामांपासून रक्षण करण्यासाठी प्रार्थना करतात.

पूजा:

कारण आगमानुसार इथे दैनंदिनपूजा केल्या जातात. अमावस्या आणि प्रदोष दिवशी इथे विशेष पूजा केल्या जातात.

मंदिरात साजरे होणारे काहीं महत्वाचे सण:

चित्राई (एप्रिल-मे): तामिळ नववर्षदिनी इथे दिवसातून सहावेळा अभिषेक केला जातो.

वैकासि (मे-जून): श्रवण नक्षत्राच्या दिवशी विशेष अभिषेक आणि पूजा केली जाते.

आनी (जून-जुलै): अश्विन नक्षत्र दिवशी विशेष पूजा केली जाते.

आडी (जुलै-ऑगस्ट): पूर्वा-फाल्गुनी उत्सव, ह्या महिन्याच्या पहिल्या दिवशी दक्षसंहार मूर्तींवर अभिषेक केला जातो.

अवनी (ऑगस्ट-सप्टेंबर): विनायक चतुर्थी उत्सव

पूरत्तासी (सप्टेंबर-ऑक्टोबर): नवरात्री

ऎप्पासी (ऑक्टोबर-नोव्हेंबर): अष्टमी पूजा, अन्नाभिषेक

कार्थिगई (नोव्हेंबर-डिसेंबर): ह्या महिन्याच्या शेवटच्या शुक्रवारी भगवान शिवांची मिरवणूक होते. आणि रविवारी उत्सव मूर्तींची मिरवणूक काढली जाते.

मारगळी (डिसेंबर-जानेवारी): अरुद्र दर्शन

थै (जानेवारी-फेब्रुवारी): मकर संक्रांति उत्सव, अमावास्येला अभिषेक आणि रुद्राभिषेक

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ७ ते १२, संध्याकाळी ५ ते ७

पत्ता: किळपरसलूर (थिरुपरीयलूर) येथील श्री विराट्टेश्वरर मंदिर, तालुका: थरंगंबडी, तामिळनाडू ६०९३०९

दूरध्वनी: +९१-४३६४२०५५५५, +९१-४३६४२८७४२९

भटजींचा दूरध्वनी: श्री षण्मुखसुंदर गुरुक्कल -+९१-९९४३३४८०३५,+९१-९६२६५५२८३५, श्री श्रीनाथ गुरुक्कल - +९१-९४४३७८५६१६

आभार: https://www.dharisanam.com/

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.

Shri Thirupariyalur Veeratteshwarar temple at Keezha Parasalur

This is the fourth temple in Ashta Veerattanam Sthalangal. It is situated at Keezha Parasalur located on the route from Mayiladuthurai to Sembanar Kovil, at a distance of 11 kms from Mayiladuthurai. This is one of the 276 Padal Pethra Sthalams on the southern bank of Kaveri and revered by Sambandhar. This place is connected with Daksha Samhar. This temple is also known as DakshaPureeshwarar temple. Since Shaiva saint Sambandhar has praised this temple, this must have been in existence even before the 6th century. The present structure is believed to have been built in the 9th century by Chola kings. Later on, it was renovated by King Sundara Pandyan, Vijaynagar Kings and Tanjavur Nayaks. There are a number of stone inscriptions in the temple which give an account of gifts and endowments made by various kings.

Moolavar: Shri Veeratteshwar, Shri Dakshapureeshwarar, Shri Yagasamharmurti
Devi: Shri Balambika, Shri Ilamkombanyal
Utsav murti: Dakshasamhar murti
Kshetra Vruksha: Jackfruit, Bilva, Parijat (Pavazhamalli in Tamil)
Sacred Teertha: Uttarvedika, Homakunda, Chandrapushkarini
Pooja/Agama: Karana agama
Puranik Name: Thirupariyalur
Present Name: Keezha Parasalur
District: Nagapattinam, Tamilnadu

Kshetra Purana: 

Goddess Parvati who is known as Dakshayani, daughter of King Daksha Prajapati. She married Lord Shiva against the wishes of her father who hated Lord Shiva as he was with matted hair wearing only tiger skin and completely covered with ashes. He wanted to perform a yagnya at this place. He invited all gods, sages, rishis, but not Lord Shiva as he wanted to insult him. Goddess Parvati wished to attend the yagnya. She went to the yagnya against the advice of her husband. She was insulted and her husband was defamed in front of everyone by her father. She could not bear this insult and hence jumped into the homakunda. When Lord Shiva came to know about this event, he sent Lord Veerabhadra and Bhadrakali to destroy the yagnya. Veerabhadra reached this place and destroyed the yagnya. He punished everyone including Lord Brahma, Lord Vishnu, Lord Indra, Surya and Chandra. Daksha’s head was severed by Veerabhadra. Later, on the request of Goddess Parvati, Lord Shiva pardoned Daksha and fitted him with a goat’s head. Daksha, realizing his mistakes as an atonement, prayed to Lord Shiva. His prayers sounded like the bleating of a goat. Hence these prayers are known as Chamakams and each of them ends with the sound like a bleating of a goat known as cha me. Lord Shiva added this prayer to Rudram and stated that it should be chanted along with the rudra. 

The yagnya kunda later on became the temple tank. As Daksha performed yagnya here, the place is known as Dakshapuri. 

Since Lord Shiva withdrew all the boons given to Lord Daksha (this is known as Parithal in Tamil) the place is known as Pariyalur. 

Those who worshiped at this place: 

Lord Vishnu, Lord Brahma, Lord Indra, Goddess Lakshmi, Saraswati, Agni, Yama, Vayu, Varun, Kuber and Sapta rishis.

Special features: 

1. Rudra Abhishek is a special feature for Lord Shiva and it is believed that Rudra Abhishek/Rudra Homam started from this place. 

2. It is believed to be the first temple of Lord Veerabhadra. He is also praised as AkashaBhairava, AghoraBhairava, AghoraVeeraBhadra, Periyandavar, Pethandavar.

3. Lord Surya is believed to have lost a tooth as a punishment from Veerabhadra. 

4. Behind the sanctum-sanctorum on either side we have idols of Lord Vishnu and Lord Brahma in worshiping posture.

5. Saint Arunagirinathar has sung hymns at this place.

6. Lord Subramanya is in standing posture with one leg on his mount, the Peacock.

7. There is a mandap at the front with an iron roof. 

8. At this place, curd-rice and plain-rice are offered to the Lord as Naivedya. 

9. There is no Navagraha shrine at this temple, but there is a shrine for Lord Surya.

About the temple:

This is a very small temple about 2000 years old facing the west with a 5-tiered RajaGopuram. There is an entrance arch on the road side. Stucco images of Rishabharudhar flanked by Lord Muruga and Lord Vinayaka. The temple has two corridors. There is no Dhwajasthambha. The Nandi and Balipeeth are in front of Shiva Linga. There is a separate shrine near the entrance arch for Lord Ganesha. There is an idol of Lord Vinayaka at the bottom of Dwajasthambha in the 2nd parikrama and he is praised as KodiMara. There is a 3-tiered RajaGopuram in the second level. Shiva Linga is a Swayambhu Linga. Sanctum is in the shape of a Linga. 

In the front mandap, we have Veerabhadra Swamy who has six hands. Ardhajam puja is done only for Veerabhadra Swamy. There is a yantra behind the idol. Dakshasamhar murti is next to devi between Shiva and Ambal shrines. There is a shrine of Lord Vinayaka, Lord Vishwanath, Lord Bhairav, Surya in the Prakaram. The Koshta murtis are Goddess Durga, Lord Brahma, Lingodbhava, Lord Dakshinamurti, Chandikeshwar. Lord Subramanya (is known as Senthil Andavar) is standing with one leg on his mount peacock. In the maha-mandap we come across the Utsavmurtis and bronze idol of Lord VeeraBhadra with Daksha under his feet. The Utsavmurtis are Lord Murugan, Lord Vinayaka, PradoshaNayaka. Lord VeeraBhadra has a Trishul, a Danda, a Sword, a Pakala (skull) and a Bell in his hand. Near the feet of Samharamurti, we come across Lord Brahma in front of the yagnya kunda as if he is about to start the yagnya.

In place of Dhwajasthambha we have an idol of Lord Siddhivinayaka. A separate shrine is there for the Surya, but there are no Navagraha shrines. Daksha lies down at the feet of Lord Dakshapureeshwarar. We come across idols of Lord Mahaganapati, Lord Karpaga Vinayaka, Goddess Mahalakshmi, Kshetrapalakas, Shivasurya and four shaiva saints known as Nalvar. In the main hall we have the utsav murtis of Lord Vinayaka, Lord Veerabhara, Lord Nataraja and Somaskandha. In front of Veerabhadra’s idol we find the idol of Daksha (with the goat’s head) and his wife. In front of Kashi Vishwanath shrine we have the idol of Lord Kalabhairav and Lord Nardana Vinayaka. 

Ambika is in a separate south facing shrine to the right of the sanctum. She is in a standing posture with Abhaya and Varada mudra. 

Prayers:

1. Devotees worship Lord Shiva for relief from all kinds of doshas. They perform RudraAbhishek.

2. Devotees celebrate their 60th, 70th and 80th birthday at this place for longevity.

3. Devotees worship at this place for relief from adverse effects of planets.

Poojas:

Daily rituals according to Karana agama. Special poojas are performed on new moon day and pradosh days. 

Some important festivals:

Chitrai (Apr-May): On Tamil New year day, abhishek is performed six times during the day.

Vaikasi (May-June): Special abhishek and worship on Shravana nakshatra.

Aani (June-July): Special worship on Ashwin nakshatra.

Aadi (July-August): Purva Phalguni festival, on the first day of this Tamil month abhishek is performed on Dakshasamhar murti

Avani (August-Sept): Vinayaka Chaturthi festival

Purattasi (Sept-Oct): Navaratri 

Aipassi (Oct-Nov): Ashtami worship, Annabhishek

Karthigai (Nov-Dec): Lord Shiva is taken in procession on the last Friday of Karthigai. Utsav murti’s procession is taken on Sunday

Margazhi (Dec-Jan): Arudra darshan 

Thai (Jan-Feb): Makara Sankranti festival, New Moon abhishek and rudra abhishek

Timings: 7 am to 12 pm, 5 pm to 7 pm.

Address: Shri Veeratteswarar at Keezha Parasalur (Thirupariyalur ), Taluka : Tharangambadi, TN 609309

Phone: +91-4364205555, +91-4364287429

Contact number of priest: 

Shri Shanmukhasundara gurukkal - +91-9943348035, +91-9626552835

Shri Shrinath gurukkal - +91-9443785616

Courtesy: https://www.dharisanam.com/

थिरुविल्लनगर येथील श्री थुरैकट्टूम वल्ललर

हे मंदिर मयीलादुथुराई-सेम्बलरकोविल मार्गावर सेम्बलर कोविलपासून ५ किलोमीटर्स वर, मयीलादुथुराईपासून १२ किलोमीटर्सवर तर थरंगबडीपासून २३ किलोमीटर्सवर आहे. ह्या स्थळाला अरुपथी असं पण म्हणतात. हे मंदिर मयीलादुथुराईच्या वल्लाळ मंदिरांपैकी एक आहे तसेच मयीलादुथुराईच्या पंच-दक्षिणामूर्तीस्थळांपैकी पण एक आहे. हे पाडळ पेथ्र स्थळ कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावर आहे. शैव संत संबंधर ह्यांनी ह्या मंदिराची स्तुती गायली आहे. म्हणून हे मंदिर सहाव्या शतकाच्याही आधीपासून अस्तित्वात असावं. चोळा राजांनी नंतर ह्या मंदिराचा जीर्णोद्धार केला. पांड्या आणि तंजावूर नायक राजांनी ह्या मंदिराचा विस्तार केला. ह्या मंदिरामध्ये तीन शिलालेख आहेत. सध्या हे मंदिर श्री धर्मपूर आधिनम ह्या संस्थेच्या अखत्यारीत असलेल्या २७ मंदिरांपैकी हे एक मंदिर आहे. प्राचीनकाळी हा प्रदेश विळल नावाच्या गवताने भरला होता. म्हणून ह्या स्थळाचे नाव विळलनगर असे होते जे कालांतराने ते विल्लनगर असे झाले.           

मूलवर: श्री थूरैकट्टूम वल्ललर, श्री उचिरवनीश्वरर, श्री वज्रवनीश्वरर 
देवी: श्री थूरैकट्टूमवल्ली, श्री वेयुरुथोलीअम्मन
पवित्र तीर्थ: कावेरी नदी, मेईग्यान तीर्थ
क्षेत्र वृक्ष: विळल
पुराणिक नाव: विळलनगर
वर्तमान नाव: विल्लनगर

क्षेत्र पुराण:

१. क्षेत्र पुराणानुसार प्राचीन काळी इथे अरुलविथन नावाचा कट्टर शिवभक्त होता. तो रोज सकाळी मंदिरातल्या सकाळच्या पहिल्या पूजेसाठी टोपली भरून फुले आणायचा. ह्यासाठी त्याला कावेरी नदी पार करायला लागायची. भगवान शिवांनी त्याची परीक्षा घेण्याचे ठरवले. एकदा अरुलविथन नदी पार करत असताना भगवान शिवांनी नदीला पूर आणला. अरुलविथनने स्वतःच्या जीवाची पर्वा केली नाही पण फुलांची टोपली वाचविण्याचा प्रयत्न केला. त्यासाठी टोपली वर ठेऊन तो स्वतः त्याच्याखाली गेला. तो दुसऱ्या काठावर पोचण्याचा अतोनात प्रयत्न करीत होता आणि मनामध्ये सकाळच्या पूजेला तो वेळेवर पोचणार नाही ह्याची त्याला चिंता होती. त्याने भगवान शिवांना मंदिरात वेळेवर पोचण्यासाठी प्रार्थना केली. भगवान शिवांनी त्याच्या प्रार्थनेला प्रतिसाद दिला आणि त्याला वेळेवर पोचवले. भगवान शिवांनी आपल्या भक्ताला वाचवले म्हणून त्यांना इथे थूरैकट्टूम वल्ललर असं म्हणतात (तमिळमध्ये थूरै म्हणजे काठ, कट्टूम म्हणजे मदत आणि वल्ललर म्हणजे भगवान शिव).

२. अजून एक स्थळ पुराण शैव संत संबंधर ह्यांच्याशी निगडित आहे. एकदा संबंधर मयीलादुथुराई आणि कडैमुडी ह्या तीर्थक्षेत्रांची यात्रा करत होते. ते ह्या स्थळी आले पण इथून नदीला पूर आलेला असल्याकारणाने पुढे जाऊ शकले नाहीत. त्यांनी भगवान शिवांना मदतीसाठी प्रार्थना केली. असा समज आहे की भगवान शिव एका शिकारीच्या रूपात आले आणि त्यांनी संबंधर ह्यांना मंदिरात जाण्यास मदत केली. जेव्हां तो शिकारी पाण्यात शिरला त्याचबरोबर नदीने त्या दोघांना दुसऱ्या काठावर जाण्यासाठी मार्ग खुला करून दिला. दुसऱ्या काठावर पोचल्यावर संबंधर ह्यांनी त्या शिकाऱ्याला धन्यवाद देण्यासाठी आजूबाजूला पाहिलं तर तो शिकारी कुठेही दिसला नाही.  तेव्हा संबंधरांना कळून चुकलं कि तो शिकारी दुसरा तिसरा कोणी नसून स्वतः भगवान शिवच होते.

३. स्थळ पुराणानुसार कपीथन नावाच्या असुराने इथे भगवान शिवांची पूजा आणि त्या पूजेच्या प्रभावाने त्याची ब्रह्महत्येच्या दोषातून मुक्तता झाली.

ह्या ठिकाणी ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:

शैव संत संबंधर, अरुलविथन, आणि कपीथन असुर. 

वैशिष्ट्ये:

१. येथील शिव लिंग हे स्वयंभू आहे.

२. श्री वेयुरुअम्मन ह्यांना इथे एका हातात शंख तर दुसऱ्या हातात चक्र असे चित्रित केले आहे. पार्वती देवींचे असे चित्रीकरण खूप दुर्मिळ आहे.

३. हे स्थळ विळल नावाच्या गवताने भरले आहे. अजूनही मंदिराच्या आसपास हे गावात दिसतं.

मंदिराबद्दल माहिती:

हे मंदिर साधारण २.५ एकरवर पसरलेलं आहे. हे पूर्वाभिमुख मंदिर असून ह्याला पांच स्तरांचं राजगोपुर आहे आणि दोन परिक्रमा आहेत. मंदिराच्या दक्षिणेलापण एक प्रवेशद्वार आहे. प्रवेशावर एक सुंदर कमान आहे ज्यावर पार्वती देवींसमवेत सरस्वती आणि महालक्ष्मी देवींची स्टुक्कोची चित्रे आहेत. ह्या शिवाय इथे अजून एक प्रवेशकमान आहे ज्यावर नंदिवर आरूढ झालेले भगवान शिव आणि पार्वती देवी, श्री विनायकर आणि श्री कार्थिकेय ह्यांची स्टुक्कोची चित्रे आहेत. 

गाभाऱ्यामध्ये गाभारा, अंतराळ, अर्थमंडप आणि महामंडप आहेत. गाभाऱ्यावर दोन स्तरांचं विमान (शिखर) आहे. राजगोपुरानंतर बलीपीठ आणि नंदि गाभाऱ्याकडे मुख करून आहेत. गाभारा लिंगाच्या आकाराचा आहे. येथील शिव लिंग स्वयंभू आहे. 

कोष्टामध्ये पुढील मूर्ती आहेत: श्री दक्षिणामूर्ती, श्री महाविष्णू (लिंगोद्भवरांच्या ऐवजी), श्री ब्रह्म आणि श्री दुर्गा देवी.

परिक्रमेमध्ये पुढल्या मूर्ती आणि देवालये आहेत: श्री विनायकर, श्री सोमस्कंदर, श्री अरुमुगनार, नालवर, श्री अरुणाचलेश्वरर, श्री गजलक्ष्मी, श्री शनीश्वरर, नवग्रह, श्री सूर्य, श्री चंद्र आणि श्री भैरवर. गाभाऱ्याच्या डावीकडे महामंडपामध्ये अंबिका देवींचे देवालय आहे. त्या दक्षिणाभिमुख असून उभ्या मुद्रेमध्ये आहेत. त्यांच्या हातात शंख आणि चक्र आहे. दुसऱ्या प्रवेशद्वाराच्या डावीकडे श्री नटराज आणि नवग्रह ह्यांची देवालये आहेत.

प्रार्थना:

१. भाविकांचा असा समज आहे इथे भगवान शिवांची पूजा केल्याने आपापल्या समस्यांचे चिरस्थायी उपाय मिळतात.

२. भाविक जन इथे अपत्यप्राप्तीसाठी तसेच मुक्तीसाठी प्रार्थना करतात.

पूजा:

इथे कामीय आगमानुसार दैनंदिन पूजा केल्या जातात. तसेच प्रदोष पूजा पण नियमित केल्या जातात. 

मंदिरात साजरे होणारे सण:

आवनी (ऑगस्ट-सप्टेंबर): गणेश चतुर्थी 

पुरत्तासी (सप्टेंबर-ऑक्टोबर): नवरात्री

ऎप्पासी (ऑक्टोबर-नोव्हेंबर): अन्नाभिषेक

थै (जानेवारी-फेब्रुवारी): मकरसंक्रांति

मासी (फेब्रुवारी-मार्च): महाशिवरात्री

आडी (जुलै-ऑगस्ट): पुरम, पेरुक्कू

कार्थिगई (नोव्हेंबर-डिसेम्बर): कार्थिगई दीपम

मारगळी (डिसेम्बर-जानेवारी): अरूद्र दर्शन

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ७ ते दुपारी १२, संध्याकाळी ५.३० ते रात्री ८

मंदिराचा पत्ता: श्री थूरैकट्टूम वल्ललर  / श्री उचिरवनीश्वरर मंदिर, थिरुविल्लनगर, ऍट पोस्ट - अरुपथी, तामिळ नाडू ६०९३०९

दूरध्वनी: +९१-३६४२८२१२९

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.

Shri Thuraikattum Vallalar at Thiruvillanagar

This temple is at a distance of about 5 kms from SembanarKovil on the Mayiladuthurai-SembanarKovil route, 12 kms from Mayiladuthurai and 23 kms from Tharangabadi. This place is also known as Arupathy. This is one of the Ballal temples of Mayiladuthurai, one of the Pancha-Dakshinamurti sthalams of Mayiladuthurai. This is a Padal-Pethra sthalam on the southern bank of Kaveri revered by Shaiva saint Sambandar. Hence this temple must have existed even before the 6th century. It was reconstructed later by Chola kings. The extensions were done by Pandya king and Tanjore Nayaks. There are three stone inscriptions in the temple. At present, this temple is one of the 27 temples under the control of Shri Dharmapura Adheenam. During ancient times, this region was densely covered by a type of grass known as Vizhal (in Tamil). Hence the place was known as VizhalNagar which later became VillaNagar.

Moolavar:  Shri Thuraikattum Vallalar, Shri UchiraVaneeshwarar, Shri VajraVaneeshwarar.
Devi: Shri Thuraikattum Valli, Shri Veyuru Tholi Amman.
Sacred Teertha: Kaveri river, MeiGyan teertha.
Kshetra Vruksha: Vizhal plants.
Puranic name: VizhalNagar.
Present name: VillaNagar.

Kshetra Purana:

1. The Kshetra purana states that, during ancient times, there was a staunch Shiva devotee named Arulvithan. He used to bring a basket full of flowers for the first morning ritual to the temple daily. For this purpose, he had to cross the river Kaveri. Once, Lord Shiva decided to test his devotion. One day, as Arulvithan was crossing the river, Lord Shiva caused a flash-flood. Arulvithan did not bother about this safety, but was bent upon saving the flower basket while crossing the river. He was desperately trying to reach the other bank and at the same time he was afraid of not reaching the temple in time for the morning ritual. He prayed to Lord Shiva to help him to reach the temple on time. Pleased by his devotion, Lord Shiva helped him reach the other bank safely and reach the temple on time. As Lord Shiva helped his devotee, he is praised as Thuraikattum Vallalar (in Tamil, Thurai means bank, Kattum means show/help and Vallalar means Lord Shiva).

2. Another similar sthala purana is attributed to Shaiva saint Sambandar. Once, Shaiva saint Sambandar was on a pilgrimage to Mayiladuthurai and KadaiMudi. When he reached this place, he could not proceed further due to flooding of Kaveri. He prayed to Lord Shiva for help. It is believed that Lord Shiva came in the disguise of a hunter and helped Sambandar to reach the temple. As soon as the hunter got into the river, the river gave way for them to reach the other bank safely. After reaching the other bank, when Sambandar looked around for the hunter to thank him, he was nowhere to be seen. Then Sambandar realized that the hunter was none other than Lord Shiva.

3. According to sthala purana, a demon named Kapithan worshiped Lord Shiva at this place and was relieved of this Brahma Hatya dosha.

Those who worshiped here:

Shaiva saint Sambandar, Arulvithan and demon Kapithan. 

Salient features:

1. The ShivaLinga is a swayambhu-linga.

2. Shri Veyuru Amman is depicted with a conch and a chakra in her hands.This is a very unique and rare depiction of Goddess Parvati.

3. This place is full of grass known as Vizhal (in Tamil). Even now, we can find this grass around the temple.

About temple:

The temple covers an area of about 2.5 acres. This is an east facing temple with a 5-tiered RajaGopuram and 2 prakarams. There is also a southern entrance. There is an entrance arch with stucco images of Goddess Parvati along with Goddess Sarawati and Goddess MahaLakshmi. There is also another entrance arch with stucco images of Goddess Pravati and Lord Shiva on Nandi, Lord Vinayaka and Lord Karthikeya. The sanctum-sanctorum consists of sanctum, Antarala, Ardha-Mandap and Maha-Mandap. There is a 2-tiered Vimanam over the sanctum. After the RajaGopuram, Balipeeth and Nandi are facing the sanctum. There is a Asthana-Mandap immediately after the RajaGopuram to its left. The sanctum is in the shape of a Linga. The ShivaLinga is a Swayambhu-Linga. The Kostha murtis are Lord DakshinaMurti, Lord MahaVishnu (instead of Lord Lingodbhavar), Lord Brahma and Goddess Durga. In the prakaram, we come across the shrines and idols of Lord Vinayaka, Lord SomaSkandar, Lord Arumuganar, Nalvar, Arunachaleshwarar, Goddess GajaLakshmi, Lord Shanieeshwarar, NavaGraha, Lord Surya, Lord Chandra and Lord Bhairav. Shrine of Ambika is in the MahaMandap to the left of the sanctum. She is facing the south in a standing posture. She has a conch and a chakra in her hands. Shrines of Lord Nataraja and the NavaGraha are to the left of the 2nd entrance.  

Poojas:

Daily rituals are held according to Kameeya Agama. Pradosha pooja is performed regularly. 

Festivals:

Avani (Aug-Sept): Ganesh Chaturthi

Purattasi (Sept-Oct): NavaRatri

Aippasi (Oct-Nov): AnnaAbhishek

Thai (Jan-Feb): Makar-Sankranti

Masi (Feb-Mar): MahaShivaRatri.

Aadi (July-Aug): Puram, Perukku, Karthigai, ThiruKarthigai

Margazhi (Dec-Jan): ArudraDarshan.

Prayers:

Devotees believe that they will get a lasting solution for their problems by praying to Lord Shiva at this temple.

Devotees pray for child boon and to attain salvation.

Temple timings: 7am-12pm, 5:30pm-8pm.

Address: Shri Thuraikattum Vallalar / Shri Uchiravaneeshwarar Temple, ThiruvillaNagar, At post - Arupathy, TN, 609309.

Phone: +91-4364282129

Courtesy: Various websites and blogs

मयीलादुथुराई येथील श्री मयूरनाथर मंदिर

हे मंदिर मयीलादुथुराईशी निगडित सप्त स्थानांपैकी एक आहे. हे पाडळ पेथ्र स्थळ कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावर वसले आहे. कावेरी नदीच्या काठावर अशी सहा क्षेत्रे आहेत ज्यांना काशी क्षेत्राशी तुल्यबळ मानलं जातं. हे क्षेत्र त्या सहा क्षेत्रांपैकी एक आहे. तसेच मयीलादुथुराईच्या आसपास असणाऱ्या पंच दक्षिणामूर्ती क्षेत्रांपैकी पण एक आहे. ह्या मंदिराची स्तुती शैव संत संबंधर आणि अप्पर ह्यांनी गायली आहे. शैव संत अरुणागिरिनाथर ह्यांनी ह्या मंदिरातील श्री मुरुगन ह्यांची स्तुती गायली आहे. ह्या मंदिराचा उल्लेख स्कंद पुराण, शिव पुराण, ब्रह्माण्ड पुराण आणि चिदम्बर पुराण ह्या पुराणांमध्ये आढळतो. हे मंदिर सातव्या शतकाच्याही आधीपासून अस्तित्वात असावं. कालांतराने चोळा राजांनी ह्या मंदिराचा जीर्णोद्धार केला आणि विजयनगर राजांनी ह्याचा विस्तार केला. ह्या मंदिरात १६ शिलालेख आहेत ज्यांमध्ये चोळा आणि पांड्या राजांनी मंदिरासाठी केलेल्या कामांचा आणि देणग्यांचा उल्लेख आहे. 

मूलवर: श्री मयूरनाथर, श्री गौरीतांडवेश्वरर, श्री गौरीमयूरनाथर
देवी: श्री अभयाम्बिका, श्री अंजलनायकी
पवित्र वृक्ष: आंबा, शमी
पवित्र तीर्थ: ऋषभ तीर्थ, ब्रह्म तीर्थ, अगस्त्य तीर्थ आणि कावेरी नदी
पुराणिक नाव: मयुरम, थिरुमयीलादुथुराई, मायावरम, सुंदरवनम, ब्रह्मपुरम, शिखंडीपूरम आणि थेनमयिलै

क्षेत्र पुराण: 

१. आधीच्या लेखांमध्ये आम्ही दक्ष यज्ञाबद्दल उल्लेख केला होता. जेव्हां श्री वीरभद्र आणि श्री काली देवी यज्ञाचा विध्वंस करत होते त्यावेळी ज्या लांडोरीला यज्ञामध्ये बळी देणार होते त्या लांडोरीने श्री पार्वती देवींकडे आपला जीव वाचविण्याची प्रार्थना केली. पार्वती देवींनी तिचं रक्षण केलं आणि तिला अभयदान दिलं. म्हणून पार्वती देवींना इथे श्री अभयाम्बिका असं संबोधलं जातं. भगवान शिवांनी पार्वती देवींना दक्षाने आयोजित केलेल्या यज्ञाला न जाण्याचा सल्ला दिला होता. पण पार्वती देवींनी त्याकडे दुर्लक्ष केलं. आज्ञा न पाळण्याबद्दल प्राप्त झालेल्या दोषांचे निवारण करण्यासाठी पार्वती देवींना भगवान शिवांनी मैलापुर येथे येऊन प्रार्थना करून मग ऎप्पासी ह्या तामिळ महिन्यामध्ये पूर्ण महिना ह्या ठिकाणी राहून तपश्चर्या करण्यास सांगितले. म्हणून पार्वती देवींनी लांडोर म्हणून जन्म घेऊन ह्या ठिकाणी प्रखर तपश्चर्या केली. हे तपश्चर्या करताना त्यांनी फक्त आंब्याची पाने भक्षण केली. भगवान शिवांनी मोराचं रूप घेतलं आणि त्यांनी नृत्य करून श्री पार्वती देवींचं मनोरंजन केलं. ह्या तांडव नृत्याला गौरीतांडव / मयूरतांडव असं म्हणतात आणि हे नृत्य ऎप्पासी ह्या तामिळ महिन्याच्या २५व्या दिवशी घडलं. म्हणून इथे भगवान शिवांना मयूरनाथर असं म्हणलं जातं आणि ह्या स्थळाला मयीलादुथुराई असं म्हणलं जातं. भगवान शिवांनी इथे श्री पार्वती देवींना दर्शन दिलं आणि त्यांना परत मूळ रुपात आणलं. असा समज आहे की ऎप्पासी ह्या महिन्याच्या २७व्या दिवशी ऋषी आणि देवांच्या दिव्य सभेमध्ये भगवान शिवांनी श्री पार्वती देवींशी विवाह केला.

  २.तूला स्नान: ऎप्पासी ह्या तामिळ महिन्याला तुला मास असं पण म्हणतात कारण सूर्य ह्यावेळी तूळ राशीत असतो. एकदा गंगा, यमुना आणि सरस्वती ह्या नद्यांनी लोकांनी त्यांच्यामध्ये स्नान केल्याने त्यांची जी पापं शोषली आहेत त्यांचं क्षालन कसं करावं हा प्रश्न कण्व ऋषींना विचारला. कण्व ऋषींनी त्यांना इथे ऎप्पासी (तुला) महिन्यामध्ये कावेरी नदीमध्ये स्नान करून भगवान शिवांची पूजा करण्यास सांगितले. त्यांनी तसे करून पापांचं क्षालन करून घेतलं. म्हणून तुला (ऎप्पासी) महिन्यामध्ये कावेरी नदीमध्ये स्नान करून भगवान शिवांची पूजा करणं हे खूप शुभ मानलं जातं. ह्या स्नानाला तूला स्नान असं म्हणतात. 

३. कडैमुगम (मुझुक्काई) स्नान: तुला महिन्याच्या शेवटच्या दिवशी कावेरी नदीमध्ये स्नान करून भगवान शिवांची पूजा करणे ह्याला कडैमुगम (महिन्यातली शेवटचं स्नान) असं म्हणलं जातं. हा दिवस खूप शुभ मानला जातो आणि असा समज आहे कि हे स्नान केल्याने मोक्षप्राप्ती होते.

४. मूडूवन मुझुक्कु: नादशर्मा आणि त्यांची पत्नी अनविद्याम्बिका हे भगवान शिवांचे कट्टर भक्त होते. आपलं जीवन भगवान शिवांच्या पायांशी अर्पण करावं अशी त्यांची खूप इच्छा होती. म्हणून ते विविध शिव स्थळांना भेट देत होते. शेवटी ते तुलास्नानासाठी तुला महिन्याच्या शेवटच्या दिवशी इथे येऊन पोचले. पण ते जेव्हां पोचले त्यावेळी कडैमुगम चा समय टळला होता. ते रात्रभर शिवभक्ती करत नदीच्या किनाऱ्यावर थांबले. त्यांच्या भक्तीवर प्रसन्न होऊन भगवान शिव तेथे अवतरले. त्यांनी त्या दाम्पत्याला सांगितलं की त्यांनी कडैमुगम चा अवधी वाढवून तो पुढच्या दिवसाच्या सूर्योदयापर्यंत वाढवला आहे. त्यांनी त्या दाम्पत्याला सूर्योदय होण्यापूर्वी नदीमध्ये स्नान घेण्यास सांगितलं जेणेकरून त्यांना तुला स्नानाचं फळ प्राप्त होईल. म्हणून कार्थिगई महिन्याच्या पहिल्या दिवसाला मूडूवन मुझुक्कु असं म्हणतात. म्हणून कार्थिगई महिन्याचा पहिला दिवस पण खूप शुभ मानला जातो. भगवान शिवांनी तुला स्नान रोखून धरलं म्हणून त्याला मूडूवन मुझुक्कु असं म्हणतात. नादशर्मा आणि अनविद्याम्बिका हे दोघेही श्री अंबिका देवींच्या डाव्या बाजूला असलेल्या शिव लिंगामध्ये विलीन झाले. म्हणून इथे शिव लिंगाला लाल साडी वस्त्र म्हणून अर्पण केलं जातं.

५. ऋषभ तीर्थ: एकदा भगवान शिव, श्री ब्रह्म आणि श्री विष्णू हे त्यांच्या त्यांच्या वाहनांवरून म्हणजेच ऋषभ (नंदि), हंस आणि गरुड ह्यांच्यावर   आरूढ होऊन मयीलादुथुराई इथे चालले होते. नंदि हंस आणि गरुड ह्यांच्या पुढे चालला होता म्हणून त्याला वाटले तो भगवान शिवांना बाकीच्यांपेक्षा पुढे नेत आहे. भगवान शिवांना नंदिच्या ह्या अहंकारी भावनेची जाणीव झाली आणि म्हणून त्यांनी आपल्या जटांमधला एक केस नंदिच्या शिरावर ठेवला. नंदि त्या केसाचं वजन पेलवू शकला नाही. नंदिला आपल्या चुकेची जाणीव झाली आणि त्याने भगवान शिवांकडे क्षमायाचना केली. भगवान शिवांनी त्याला मयीलादुथुराई येथे कावेरी नदीच्या मध्यभागी राहून तपश्चर्या करावयास सांगितले. नंतर त्यांनी नंदिला मेधा दक्षिणामूर्ती रूपात उपदेश दिला. कावेरी नदीतल्या ह्या भागाला ऋषभ तीर्थ असं म्हणतात. पुढे सप्त मातृका आणि पवित्र नद्यांना पण भगवान शिवांनी ऋषभ तीर्थामध्ये स्नान करण्यास सांगितलं.

६. एकदा थिरुज्ञानसंबंधर ह्या स्थळ येण्यासाठी निघाले होते कारण त्यांना इथे येऊन भगवान शिवाची पूजा करायची होती. त्यावेळी ते कावेरी नदीच्या उत्तर काठावर होते आणि त्यांना दक्षिण काठावर येण्यासाठी त्यांना नदी पार करायला लागणार होती. पण त्याच वेळी नदीला पूर आला होता. नदी पार करण्यासाठी संबंधरांनी भगवान शिवांची स्तोत्रे गाऊन त्यांना प्रर्थाना केली. भगवान शिवांनी कावेरी नदीला संबंधरांना वाट देण्याची आज्ञा केली जेणेकरून संबंधर ह्या मंदिरात पोचतील. संबंधर ह्यांनी इथे येऊन भगवान शिवांची पूजा केली आणि त्यांची स्तोत्रे गायली.

७. साधारण ३०० वर्षांपूर्वी इथून जवळ असलेल्या गावामध्ये कृष्णस्वामी नावाचा एक मुलगा रहात होता. तो एकटा होता. त्याच्याकडे अन्नधान्य नव्हतं पण त्याचं मन श्री अभयाम्बिका देवीच्या ध्यानामध्ये मग्न होतं. अभयाम्बिका देवी त्याच्या भक्तीवर प्रसन्न होती. एका साधारण स्त्रीचे रूप घेऊन त्या एका स्वर्णपात्रामध्ये त्याच्यासाठी अन्न घेऊन आल्या आणि त्यांनी त्याला जेऊ घातलं. अभयाम्बिका देवींच्या आशीर्वादाने त्याला चांगलं शिक्षण, ज्ञान आणि कविता करण्यामध्ये प्राविण्य प्राप्त झालं. त्या दिवसापासून तो सकाळी मंदिरात जाऊन रात्री अर्धजाम पुजेपर्यंत थांबू लागला. एकदा तो रात्री मंदिरातून परत येत असताना एका दगडावर अडखळून पडला आणि जखमी झाला. त्याने मनोमन अभयाम्बिका देवींना दिवा देण्याची प्रार्थना केली. असा समज आहे कि अभयाम्बिका देवीने एक कंदील घेऊन त्याला घरी पोंचवलं. कृष्णस्वामीला खूप आनंद झाला आणि त्याने अभयाम्बिका देवीची स्तुती केली. असा समज आहे कि त्यानंतर प्रत्येक दिवशी एक अर्धजाम पूजा संपल्यावर घरी येताना कृष्णस्वामीच्या बरोबर एक कंदील त्याला घरापर्यंत आणून सोडायचा. गावकऱ्यांना हा अधांतरी कंदील बघून खूप आश्चर्य वाटलं. एकदा तो जेव्हा अभयाम्बिका देवींची पूजा करत होता त्यावेळी अभयाम्बिका देवींनी आकाशवाणीने त्याला देवींच्या स्तुतीपर १०० कडव्यांचं स्तोत्र रचायला सांगितलं. कृष्णस्वामीला आपल्या स्तोत्रे रचण्याच्या क्षमतेवर खात्री नसल्याने त्याने देवींकडे आपली अडचण व्यक्त केली. अभयाम्बिका देवींनी त्याला स्तोत्रे रचण्याची क्षमता प्रदान केली. कृष्णस्वामीने अभयाम्बिका अष्टकम रचले. त्या दिवसापासून कृष्णस्वामीला मयीलादुथुराईचा अभयाम्बिका भट्टर अशी प्रसिद्धी मिळाली. 

ह्या ठिकाणी ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:  

श्री पार्वती देवी, श्री विष्णू, श्री लक्ष्मी देवी, श्री ब्रम्ह, श्री इंद्र, श्री सरस्वती देवी, सप्तमातृका, श्री मुरुगन, नंदि, श्री बृहस्पती, श्री धर्म, अगस्त्य ऋषी आणि पवित्र नद्या (गंगा, यमुना, सरस्वती, कावेरी, गोदावरी)

वैशिष्ट्ये:

१. इथले शिव लिंग स्वयंभू आहे. 

२. गाभाऱ्यावरचे विमान हे त्रिदल विमान आहे.

३. इथल्या क्षेत्र विनायकांना श्री अगस्त्यविनायक असे नाव आहे. 

४. भगवान शिवांनी इथे गौरीतांडव / मयूरतांडव नृत्य केले. 

५. मूलवरांच्या जवळ श्री पार्वती देवी लांडोरीच्या रूपात भगवान शिवांची पूजा करत आहेत असे चित्रित केले आहे. 

६. संत अरुणागिरिनाथर ह्यांनी ह्या मंदिरातल्या श्री मुरुगन ह्यांची स्तुती गेली आहे.

७. श्री पार्वती देवींच्या समोर श्री नटराज ह्यांचे स्वतंत्र देवालय आहे. संध्याकाळची प्रथम पूजा हि श्री नटराजांची केली जाते.

८. ह्या मंदिरात भगवान शिव आणि पार्वती देवी ह्या दोघानांही मोर आणि लांडोर ह्या रूपात चित्रित केले आहे.

९. कोष्टामध्ये वटवृक्षाच्या खाली श्री दक्षिणामूर्ती ह्यांची मूर्ती आहे. वृक्षावर दोन वानरांसमवेत मोर आणि लांडोर आहेत. वृक्षाखाली नंदिंची मूर्ती आहे.

१०. असा समज आहे की नादशर्मा आणि त्यांची पत्नी ह्या ठिकाणी शिव लिंगामध्ये विलीन झाले. इथे पश्चिमाभिमुख शिव लिंग आहे ज्याचे नाव नादशर्मा आहे. अंबिका देवींच्या जवळ अजून एक शिव लिंग आहे ज्याचे नाव अनविद्याम्बिका असे आहे.

११. इथे वटवृक्षाखाली श्री दक्षिणामूर्तींची मूर्ती आहे ज्यामध्ये त्यांचा डावा पाय दुमडला आहे आणि ते थोडे डावीकडे कलंडले आहेत.

१२. इथे नवग्रह संनिधीमध्ये श्री शनीश्वरांच्या माथ्यावर अग्नीच्या ज्वाला आहेत. म्हणून इथे शनीश्वरांना श्री ज्वालाशनीश्वरर असे संबोधले जाते. त्यांच्या बाजूला अजून एक श्री शनीश्वरांची मूर्ती आहे ज्यामध्ये ते कावळा ह्या आपल्या वाहनावर उत्तराभिमुख आहेत.

१३. श्री नटराजांच्या पायांशी ज्वरदेवांची मूर्ती आहे. असं दृश्य कुठे पाहायला मिळत नाही.

१४. श्री नटराजांच्या मूर्तीजवळ भगवान शिव आणि पार्वती देवींची मूर्ती आहे ज्याला आलिंगनमूर्ती म्हणतात.

१५. श्री दुर्गादेवींच्या पायांशी महिषासुर आहे. ह्या शिवाय त्यांच्या बाजूला अजून दोन असुर आहेत. हे दृश्य क्षुप दुर्मिळ आहे. 

१६. इथे चंडिकेश्वरांच्या एकाच देवालयात दोन मूर्ती आहेत. एका मूर्तीचे नाव शिवचण्डिकेश्वरर आहे तर दुसऱ्या मूर्तीचे नाव तेजसचण्डिकेश्वरर आहे.     

मंदिराबद्दल माहिती:

वर्तमान मंदिर हे ३०० वर्षे जुनं आहे. इथे साधारण १७ शिलालेख आहेत ज्यामध्ये विविध चोळा राजांनी मंदिरासाठी केलेल्या कामाचे उल्लेख आहेत. 

हे पूर्वाभिमुख मंदिर आहे. इथले राजगोपुर साधारण १६५ फूट उंच आहे. मंदिराचे आवार साधारण ३.५ लक्ष स्क्वेअर फूटवर पसरले आहे. मंदिरामध्ये पांच परिक्रमा आहेत. मंदिराच्या उत्तर, दक्षिण आणि पश्चिम दिशांच्या प्रवेशावर राजगोपुर नाही. आतल्या परिक्रमेच्या प्रवेशाला तीन स्तरांचं राजगोपुर आहे. ह्या प्रवेशाजवळ आपल्याला गाभाऱ्याकडे मुख करून असलेले नंदि, बलीपीठ आणि ध्वजस्तंभ पाहायला मिळतात. महामंडपामध्ये श्री नटराजांची मूर्ती आहे ज्यामध्ये श्री नटराज गौरीतांडव मुद्रेमध्ये आहेत. ह्या तांडवाला मयूरतांडव असं पण म्हणतात. संध्याकाळची पहिली पूजा श्री नटराजाची केली जाते.

गाभाऱ्यामध्ये शिव लिंग पूर्वाभिमुख आहे. हे शिव लिंग स्वयंभू आहे. गाभारा लिंगाच्या आकाराचा आहे  आणि लिंगावरच्या विमानाला (छत) त्रिदल विमान असं म्हणतात.

कोष्टामध्ये पुढील मूर्ती आहेत: श्री नर्थन विनायकर, श्री नटराज, श्री मेधा दक्षिणामूर्ती, श्री आलिंगनमूर्ती, श्री लिंगोद्भवर, श्री भिक्षाटनर, श्री ब्रह्म, श्री दुर्गा देवी, श्री गंगा विसर्जन मूर्ती आणि श्री नंदि.

श्री दक्षिणामूर्ती हे वटवृक्षाखाली त्यांच्या शिष्यांसह पद्मासनात बसले आहेत. ह्या वटवृक्षावर दोन वानर, एक मोर आणि एक लांडोर आहेत.

श्री नटराजांच्या पायाखाली ज्वरदेव आहे.

श्री दुर्गादेवींच्या पायाखाली महिषासुर आहे आणि अजून २ राक्षस तिच्या बाजूला उभे आहेत.

श्री चंडिकेश्वरांच्या देवालयात श्री शिव चंडिकेश्वरर आणि श्री तेजस चंडिकेश्वरर ह्यांच्या मूर्ती आहेत. 

परिक्रमेमधली देवालये आणि मूर्ती: सूर्यदेव आणि चंद्रदेवांनी पुजीलेलं शिव लिंग, पतंजली ऋषी, व्याघ्रपाद ऋषी, सेक्कीळर, सहस्रलिंग, पंचलिंग, श्री महाविष्णू, श्री महालक्ष्मी, अरुणाचलेश्वरर, नटराज सभा आणि श्री ब्रह्म.

आतल्या परिक्रमेमध्ये पुढील मूर्ती आणि देवालये आहेत - श्री चंद्र, श्री मयीलअम्मन (श्री पार्वती देवी), श्री शैव संत नालवर, सप्त मातृका, ६३ नायनमार, श्री सोमस्कंद मूर्ती, श्री विनायकर, श्री सुब्रह्मण्य त्यांच्या पत्नी श्री वल्ली आणि दैवानै ह्यांच्या समवेत, श्री महालक्ष्मी देवी, श्री अष्ट लक्ष्मी, नवग्रह आणि श्री सूर्य. 

श्री मयीलअम्मन ह्यांची मूर्ती श्री नटराजांच्या समोर आहे. इथे भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवींच्या मोर आणि लांडोर रूपातल्या मूर्ती आहेत. त्यांच्या देवालयाजवळ एक शिव लिंग आहे ज्याचे नाव अनविद्याम्बिका असे आहे. ह्या शिव लिंगाला साडी नेसवली आहे.

नवग्रह संनिधीमध्ये श्री शनीश्वरांच्या शिरावर अग्नी आहे आणि दुसऱ्या मूर्ती मध्ये ते वाहनावर म्हणजेच कावळ्याच्या रथावर बसले आहेत.

ह्या शिवाय आपल्याला परिक्रमेमध्ये पुढल्या मूर्ती पण बघायला मिळतात - श्री सट्टाईनाथर, पतंजली ऋषी, श्री भैरव आणि अनेक शिव लिंगे. 

कुथंबै सिद्ध ह्यांना इथे मुक्ती प्राप्त झाली. 

देवींची मूर्ती पूर्वाभिमुख देवालयात आहे. त्या चतुर्भुज असून उभ्या मुद्रेमध्ये आहेत. त्यांनी एका हातात शंख आहे तर दुसऱ्या हातात चक्र आहे. डावीकडचा खालचा हात मांडीवर आहे तर उजवीकडच्या खालच्या हातामध्ये पोपट आहे. त्यांच्या समोर नंदि आणि बलीपीठ आहे.

उत्सव मूर्ती स्वतंत्र देवालयामध्ये आहेत. ह्या परिक्रमेमध्ये आपल्या पुढल्या  मूर्ती बघायला मिळतात - श्री वल्ली आणि श्री दैवानै ह्यांच्या समवेत श्री सुब्रमण्यम, श्री वरसिद्धी विनायकर, श्री चंडिकेश्वरर. श्री मुरुगन ह्यांच्या देवालयाचे नाव श्री कुमारकट्टलै असे आहे. 

नादशर्मा गाभाऱ्याच्या डाव्या बाजूच्या लिंगामध्ये विलीन झाले. 

बाहेरच्या परिक्रमेमध्ये एक पूर्वाभिमुख देवालय आहे ज्यामध्ये श्री आदि मयूरनाथर ह्यांची मूर्ती आहे.

प्रार्थना:

१. भाविक जन भगवान शिवांची पूजा पुढील कारणांसाठी करतात - मनःशांती प्राप्त करण्यासाठी, जाणतेपणे वा अजाणतेपणे केलेल्या पापांचं क्षालन करण्यासाठी आणि नृत्यामध्ये प्राविण्य प्राप्त करण्यासाठी.

२. आपल्या पापांचं क्षालन करण्यासाठी भाविक जन इथे तुलास्नान आणि  मूडूवन मुझुक्कु ह्या समयी ऋषभतीर्थामध्ये स्नान करतात. 

३. भाविक जन इथे शनिदोषांचा परिहार होण्यासाठी प्रार्थना करतात. 

४. गणितामध्ये प्राविण्य प्राप्त करण्यासाठी भाविक जन इथे श्री विनायकांची पूजा करतात.

पूजा:

दैनंदिन पूजा, साप्ताहिक पूजा, प्रदोष पूजा तसेच मासिक पूजा केल्या जातात.

मंदिरात साजरे होणारे महत्वाचे सण:

चित्राई (एप्रिल-मे): चैत्र पौर्णिमेला मयीलादुथुराईचा सप्त स्थान उत्सव

वैकासि (मे-जून): १० दिवसांचा ब्रह्मोत्सव, विशाखा नक्षत्र उत्सव

आडी (जुलै-ऑगस्ट): शेवटच्या शुक्रवारी लक्षद्वीप उत्सव तसेच पुरम नक्षत्रावर उत्सव

आवनी (ऑगस्ट-सप्टेंबर): मूळ नक्षत्रावर उत्सव

ऎप्पासी (ऑक्टोबर-नोव्हेंबर): ह्या महिन्याला तुला असं पण म्हणतात. ३० दिवसांचा तुला स्नान उत्सव, अन्नाभिषेक आणि स्कंदषष्ठी उत्सव

कार्थिगई (नोव्हेंबर-डिसेम्बर): सोमवार पूजा

मारगळी (डिसेम्बर-जानेवारी): थिरुवथीरै

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ५.३० ते दुपारी १२, दुपारी ४ ते रात्री ८.३०

मंदिराचा पत्ता: श्री मयूरनाथर मंदिर, मयीलादुथुराई, तामिळ नाडू ६०९००१

दूरध्वनी: +९१-४३६४२२२३४५, +९१-४३६४२२३७७९

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.

Shri Mayuranathar Temple at Mayiladuthurai

This is one of the saptasthana Shiva temples of Mayiladuthurai. The temple is on the southern bank of Kaveri. This temple is considered to be one of the six temples on the bank of Kaveri which are equal to the temple at Kashi. This is also one of the Pancha Dakshinamurti kshetra around Mayiladuthurai. This is one of the Padal Pethra sthalam revered by Shaiva saint Sambandhar and Appar. Saint Arungirinathar has sung sacred hymn on Shri Murugan of this temple. This temple finds mention in Skanda purana, Shiva purana, Brahmanda purana and Chidamdar purana. This temple must have existed even before the 7th century. Later, it was reconstructed as a stone structure by Chola kings. Extensions were done by the Vijayanagar kings. There are 16 stone inscriptions belonging to Chola and Pandya kings. 

Moolavar: Shri Mayurnathar, Shri Gauritandaveeshawarar, Shri Gaurimayurnathar
Devi: Shri Abhayambika, Shri Anjalnayaki
Sacred vruksha: Mango tree, Shami tree
Sacred teertha: Rishabh teertha, Bramha teertha, Agastya teertha and river kaveri
Puranic name: Mayuram, Thirumayiladuthurai, Mayavaram, Sundarvanam, Bramhapuram, Sikandipuram, Thenmayilai.

Kshetra purana: 

1. We have mentioned about Daksha yagnya in our earlier blogs. When the yagnya was being desecrated by Lord Veerabhadra and Goddess Kali, a Peahen (which was to be sacrificed) sought asylum at the feet of Goddess Parvati. As she saved the peahen, she is known as Goddess AbhayAmbika. Since Goddess Parvati ignored advice of Lord Shiva, He cursed Her to become a peahen. As an atonement for the curse, she was advised to pray at Mylapore and then at this place for the entire Tamil month of Aippasi. Hence she took birth as a peahen and did severe penance at this place. While performing penance, she consumed Mango leaves. Lord Shiva took the form of a peacock and entertained her with his dance. This Tandav is known as GauriTandav/MayurTandav and it took place on the 25th day of Tamil of Aippasi. Hence Lord Shiva is praised as MayurNathar and the place got the name Mayiladuthurai. He gave darshan to her and restored her back to her original form. It is believed that Lord Shiva married Goddess Parvati at this place on the 27th day of Aippasi in the presence of a great assembly of sages and Devas.

2. Tula snan: The Tamil month of Aippasi is known as Tula masam (month) as the Sun is in Tula rashi. The rivers Ganga, Yamuna and Sarswati sought the advice of Kanva maharshi to get rid of the sins left behind by the people who bathed in them. He advised them to come to this place during the month of Aippasi (Tula) and take bath in the Kaveri and worship Lord Shiva. They did as per his advice and got rid of the sins. Hence it is considered to be very auspicious to take bath in Kaveri and worship Shri Shiva during the month of Tula. This is known as Tula snanam. 

3. Kadaimugam (muzukkai) dip – Taking bath on the last day of the month of Tula and worshiping Lord Shiva is known as Kadaimugam (last dip). This day is considered to be the most sacred and it is believed that one attains moksha.

4. Muduvan muzukku – Nadasharma and his wife, Anavidyambika were ardent devotees of Lord Shiva. They wished to lay their life at the feet of Lord Shiva. Hence they used to visit several Shiva sthalams. Finally, they reached this place for Tula snanam on the last day. By the time they reached there, the time for Kadaimugam was over. They stayed on the bank of the river for the night worshiping Lord Shiva. Pleased with their devotion Lord Shiva appeared before them. He told them that, He is extending the Kadaimugam to the next morning up to sunrise. He advised them to take bath before sunrise in the river so that they will get the full benefit of Tula snanam. Hence the 1st day of Tamil month of Karthigai is known as Mudavan muzukku. Based on this, the 1st day of the Tamil month of Karthigai is also very auspicious. As Lord Shiva froze the bath, it is known as Muduvan muzukku. The couple finally merged with the Linga on the left side of Ambika’s shrine. Hence the Shiva Linga is always draped with a red saree.

5. Rishabh teertha: Once Lord Shiva, Lord Brahma and Lord Vishnu were on their way to Mayiladuthurai. They were traveling on their respective mounts namely Rishabh (Nandi), Swan and Garud. Nandi was in the lead and he felt proud as he was carrying Lord Shiva ahead of others. Lord Shiva decided to remove his ego. He placed a strand from his matted hair on the head of Rishabh. Rishabh was unable to bear the weight of the strand of hair, he felt crushed and then immediately he realized his mistake. Nandi asked for pardon. Lord Shiva advised him to stay in the middle of river Kaveri at Mayiladuthurai and do penance at an atonement. Later He gave Nandi upadesha as Lord Medha Dakshinamurti. This particular part in the Kaveri where Nandi did penance for atonement, is known as Rishabh teertha. Later, the saptamatrikas and the sacred rivers were also directed by Lord Shiva to take bath at Rishabh tirtha. 

6. Once Shaiva saint, Thirudnyan Sambandhar was held up on the northern bank of river Kaveri, which was flooded. He wanted to reach the southern bank and worship Lord Shiva at this place. Sambandhar sang sacred hymns on Lord Shiva to help reach the southern bank. Lord Shiva ordered river Kaveri to make way for Sambandhar so that he can reach the temple. On reaching the temple, Sambandhar worshiped Lord Shiva and sang a sacred hymn.

7. Above 300 years ago, a boy named Krishnaswami was living in a nearby village. He was alone and was without food but his mind was on Goddess AbhayAmbika. The Goddess AbhayAmbika was pleased by his worship and devotion. She brought food in the disguise of an ordinary woman in a golden bowl and fed him. He was blessed by her with wisdom, education and excellence in poetry. From that day, he visited the temple in the morning and stayed till ArdhaJama pooja. One day, on his way back home he stumbled on a stone and got hurt in the darkness. He prayed to Goddess AbhayAmbika to guide him with some light so that he could reach home safely. It is believed that she guided him with a light (torch) and took him home. He was overjoyed and he praised her for her affection. It is believed that from that day onwards, a lantern guided him after the ArdhaJama pooja to reach his home. The villagers were astonished to see a floating lantern guiding him. One day, when he was worshiping Goddess AbhayAmbika, the divine voice directed him to compose hundred sacred hymns in praise of Goddess AbhayAmbika. As he was not sure of his ability, he conveyed his difficulty to her. He was blessed by her and she gave him the capacity to compose the sacred hymns. Thus he composed the AbhayAmbika Satakam. From that day, he was praised as AbhayAmbikai Bhattar of Mayiladuthurai.

Those who worshiped at this place:

Goddess Parvati, Lord Vishnu, Goddess Lakshmi, Lord Brahma, Lord Indra, Goddess Saraswati, Saptamatrikas, Lord Muruga, Nandi, Sage Bruhaspati, Sage Agastya and sacred rivers – Ganga, Yamuna, Saraswati, Kaveri, Godavari, etc.

Salient features:

1. ShivaLinga is a SwayambhuLinga.

2. The vimanam over the sanctum is a tridala-viman.

3. The kshetra vinayaka is praised as Shri AgastyaChandaVinayaka.

4. Lord Shiva performed Gauri/Mayur Tandav at this place.

5. Near the Moolavar, Goddess Parvati is depicted in the form of a pea-hen worshiping him.

6. Saint ArunagiriNathar has praised Lord Murugan of this temple.

7. Lord Nataraja is in a separate shrine opposite to the shrine of Goddess Parvati. The evening pooja is first performed to Lord Nataraja in this temple. 

8. In this temple, both Lord Shiva and Goddess Parvati are depicted as peacock and a pea-hen.

9. In koshta, Lord DakshinaMurti is under a banyan tree on which there is a peacock and a pea-hen along with two monkeys. Below this tree there is an idol of Nandi.

10. It is believed that Shaiva devotees NadaSharma and his wife merged with Lord at this place. There is a ShivaLinga of NadaSharma facing the west. There is one more ShivaLinga near the Ambika shrine which is named as AnavidyaAmbika.

11. Lord DakshinaMurti is in a sitting position with left leg folded, leaning to the left under a banyan tree.

12. In the NavaGraha shrine, Lord Shanishwar has flames of fire on his head. He is praised as JwalaShanishwar. By his side, there is an idol of Lord Shanishwar on his mount, the crow, facing North.

13. Near the feet of Lord Nataraja, we come across the idol of Lord JwaraHareshwarar, which is unique – not found anywhere.

14. Near the idol of Lord Nataraja, we come across the idol of AlinganaMurti of Goddess Parvati and Lord Shiva.

15. Under the feet of Goddess Durga, we find demon Mahishasur. At the same time we also come across two more asuras by her side, which is rare and unique.

16. There are 2 Lord Chandikeshwarar in the same shrine praised as ShivaChandikeshwarar and TejasChandikeshwarar.

About the temple:

The present temple is about 300 years old. There are about 17 stone inscriptions which give an account of the work done by various Chola kings.

This is an east facing temple. Its Raja Gopuram is about 165 ft in height. The temple covers an area of about 3.5 lacs sq. ft. The temple has 5 parikramas. The entrance to the temple from North, South and West directions has no RajaGopuram. At the entrance to the inner parikrama, there is a 3 tier Raja Gopuram. At this entrance, we come across Nandi, Balipeetham and Dhwaja stambha facing the sanctum. In the maha mandap, there is a shrine of Lord Nataraja. This idol is depicted as performing Gauri Tandav. This tandav is also known as Mayur tandav. The first pooja of the evening is done to Lord Nataraja. 

In the sanctum, the Shiva Linga is facing the east and it is a swayambhoo linga. The sanctum is Linga shaped and the vimana (roof) over the sanctum is known as Tridala vimana. 

Koshta Murti: Lord Nardana Vinayaka, Lord Nataraja, Lord Medha Dakshinamurti, Lord Aalinganamurti, Lord Lingothbhavar, Lord Bikshadanar, Lord Brahma, Goddess Durga, Lord Ganga Visarjana Murti and Nandi.

Lord Dakshinamurti is seated under a banyan tree in padmasana along with his disciple. There are 2 monkeys and 2 peacocks on the banyan tree. Lord Nataraja is having jwaradeva under his foot.

Goddess Durga is depicted with demon Mahishasur at Her feet and 2 other demons standing by Her side. 

In the shrine of Lord Chandikeshwar, we come across the idols of Lord Shiva Chandikeshwarar and Lord Tejas Chandikeshwarar. 

The shrine and idols in the prakaram:

ShivaLinga worshiped by Surya and Chandra, Sage Patanjali, Sage VyaghraPada, Sekkizhar, SahasraLinga, PanchaLinga, Lord MahaVishnu and Goddess Mahalakshmi, ArunaChaleeshwarar, Nataraja sabha and Lord Brahma.

In the inner prakara, we come across the idols and shrines of - Lord Chandra, Goddess Mayilamman (Goddess Parvati), Shri Shaiva saint Nalvar, Saptamatrika, 63 Nayanmars, Lord Somaskandha Murti, Lord Vinayaka, Lord Subramanya with consorts Valli and Deivanai, Goddess Mahalakshmi, Goddess AshtaLakshmi, Navgrahas and Lord Surya. 

The shrine of Goddess Mayilamman (Goddess Parvati) is opposite to that of Lord Nataraja. Here we come across idols of Lord Shiva and Goddess Parvati in the form of Peacock and Pea-hen. Near her shrine, there is a ShivaLinga of AnavidyaAmbika. This ShivaLinga is draped in a saree.

In the Navagraha shrine, we find Lord Shanishwar with Agnee on his head. There is another idol on his mount i.e. crow. We also come across shrines and idols of Lord Sattainathar, Sage Patanjali, Sage Vyaghrapada, Lord Bhairav, and a number of Shiva lingas in the parikrama. One of the great siddhas - Kuthambai Siddha attained salvation at this place. 

Devi is housed in an east facing shrine. She is depicted in a standing posture with 4 hands. She holds a conch and a chakra on two hands with lower left hand on her thigh and she holds a parrot on lower right hand.

A Nandi and balipeeth are placed facing Her shrine.

The Utsav Murty is kept in a separate shrine. In this parikrama we come across Lord Subramanya with consorts Valli and Deivanai, Lord Varasiddhi Vinayaka and Lord Chandikeshwarar. Lord Muruga’s shrine is known as Kumarakattalai. 

Nadasharma merged with the Shiva linga on the left side of the sanctum. In the outer parikrama, there is an east facing shrine which houses Lord AadhiMayurNathar. 

Prayers:

Devotees pray to Lord Shiva for peace of mind and for pardon of sins committed knowingly and unknowingly, for excellence in dancing.

At Rishabh teertha, devotees take a holy dip during Tula-Snan, MudavanMuzhukku for getting rid of sins.

Devotees pray here for relief from Shanidosh.

They pray to Lord Vinayaka for excellence in Mathematics.

Poojas:

Regular daily, weekly, fortnightly (pradosha) puja, and monthly poojas are performed.

Festivals:  

Chitrai (Apr-May): Sapta sthana festival of Mayiladuthurai on Chaitra pournima

Vaikasi (May-June): 10 days of Bramhostav, Vishakha nakshatra festival

Aadi (July-Aug): Lakshadeepam festival on the last Friday, festival on the puram nakshatra 

Aavani (Aug-Sept): Festival on the moola nakshatra 

Aippasi (Oct-Nov): Also known as Tula month. 30 days Tula snanam festival, Annaabhishek and Skandha shasti festival

Karthigai (Nov-Dec): Somvar pooja

Margazhi (Dec-Jan): Thiruvathirai

Temple Timings: 5.30 am to 12 pm and 4 pm to 8.30 pm

Address: Shri Mayurnathar temple, Mayiladuthurai, 609001

Phone: - +91-4364222345; +91-4364223779; +91-4364223207

Courtesy: Various websites and blogs

तेरझुंदूर येथील श्री वेदपुरीश्वरर मंदिर आणि श्री देवादिराजापेरुमल मंदिर

ही दोन्ही मंदिरे एकमेकांच्या अगदी जवळ आहेत आणि जवळ जवळ २००० वर्षे जुनी आहेत. शिव मंदिराचे नाव श्री वेदपुरीश्वरर आहे तर विष्णू मंदिराचे नाव श्री देवादिराजापेरुमल असे आहे.

ही दोन्ही मंदिरे तामिळ नाडूमधल्या नागपट्टीनं जिल्ह्यामध्ये मयीलादुथुराई-कुंभकोणम मार्गावर (कुथालम मार्गे) मयीलादुथुराईपासून १२ किलोमीटर्सवर तेरझुंदूर ह्या गावात आहेत. मुळतः हे मंदिर माड कोविल शैलीचे विटांचं मंदिर कोचेंगट चोळा राजाने बांधलं. चोळा साम्राज्याच्या काळाचे इथे सहा शिलालेख आहेत.

मूलवर: श्री वेदपुरीश्वरर, श्री अर्थ्यबाकेसर
देवी: श्री सुंदराम्बिका, श्री सौंदर्यनायकी
स्थळ वृक्ष: बिल्व, चंदन
पुराणिक नाव: चंद्र अरण्यं
पवित्र तीर्थ: वेद तीर्थ

क्षेत्र पुराण:

१. शिव मंदिर: हे शिव मंदिर नायनमारांनी स्तुती केलेल्या कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावरील मंदिरांतील अडतिसाव्व मंदिर आहे. ६३ नायनमारांपैकी श्रेष्ठ नायनमार थिरुज्ञानसंबंधर हे जेव्हां बालवयात इथे आले त्यावेळी ते शिव मंदिर ओळखू शकले नाहीत. तेव्हां श्री विनायकांनी त्यांना शिव मंदिर ओळखायला मदत केली. म्हणून इथे श्री विनायकांना श्री ज्ञानसंबंधर विनायकर असे नाव आहे. पूर्वी ह्या स्थळाला कृष्णारण्यं असे नाव होते.

२. शिव मंदिर: एकदा कैलासावर भगवान शिव आणि भगवान विष्णू हे द्यूत खेळत होते. श्री पार्वती देवींनी पंचाची भूमिका वठवली. ह्या मनोरंजक खेळामध्ये शेवटी भगवान विष्णू जिंकले. पार्वती देवी संभ्रमात पडल्या कारण एका बाजूला त्यांचे पती होते तर दुसऱ्या बाजूला भाऊ. शेवटी न्याय्यरित्या त्यांनी भगवान विष्णूंना विजयी घोषित केले. भगवान शिवांना ह्यामुळे खुप राग आला आणि त्यांनी पार्वतीदेवींना त्यांच्या भावाची बाजू घेतल्यावरून खूप सुनावले. त्यांनी श्री पार्वती देवींना शाप दिला आणि पृथीवर धाडून गाय बनून भटकायला लावलं. पार्वती देवी गाय बनून भूलोकावर आल्या आणि दक्षिण भारतामध्ये भटकत होत्या. भगवान विष्णूंना वाटले की आपल्या बहिणीची ही परिस्थिती आपल्यामुळे झाली आहे म्हणून ते आपल्या बहिणीचे रक्षण करण्यासाठी गोपाळ बनून पृथ्वीवर आले. भगवान शिवांना पण पार्वती देवींचा विरह सहन झाला नाही म्हणून ते पण एका ब्राह्मणाच्या रूपात आले आणि त्या गायीची म्हणजेच पार्वती देवींची काळजी घ्यायला लागले. ह्या मंदिरात भगवान विष्णू आमरुविअप्पन (गोपाळ) म्हणून, भगवान शिव वेदपुरीश्वरर म्हणून आणि पार्वती देवी भक्तांवर कृपावर्षाव करतात. भगवान शिवांना वेदपुरीश्वरर म्हणतात कारण ब्राह्मणाच्या रूपात त्यांनी वेद शिकवले. पार्वती देवी गायीच्या रूपात बऱ्याच पवित्र स्थानी गेल्या आणि शेवटी इथे त्यांनाआपलं मूळ सुंदर रूप प्राप्त झालं. 

३. विष्णू मंदिर: ह्या स्थळाला निगडित अजून एक पुराण आहे जे विष्णू मंदिराशी संबंधित आहे. एकदा भगवान श्रीकृष्ण यमुना नदीच्या काठावर गायींना चरायला घेऊन गेले होते. जेव्हा ते त्यांची तहान भागविण्यासाठी यमुना नदीमध्ये गेले त्यावेळी ब्रह्मदेवांनी त्या गायींना ह्या ठिकाणी आणलं. गोपांनी हे वृत्त श्रीकृष्णांना सांगितलं. श्रीकृष्णांनी ब्रह्मदेवांनी नेलेल्या गायिंसारख्या गायी निर्माण केल्या. श्रीकृष्ण गायींना घ्यायला आले नाहीत म्हणून ब्रह्मदेवांना निराश झाले. आपली चूक मान्य करून ब्रह्मदेवांनी श्रीकृष्णांकडे क्षमायाचना केली. भगवान श्रीकृष्णांनी इथे गायींना चारले म्हणून इथे आपल्याला गाय आणि तिचे वासरू अशी मूर्ती उत्सव मूर्तीच्या मागे बघायला मिळते.

४. विष्णू मंदिर: उपरिचर वसू राजाने प्रखर तपश्चर्या केली आणि एक वरदान मिळवलं ज्यामुळे त्याचा रथ जेव्हा पृथ्वीवर किंवा आकाशात भ्रमण करेल त्यावेळी त्या रथाच्या मार्गामध्ये कुठलाही अडथळा आल्यास तो अडथळा नाश पावेल. एकदा राजा आणि त्याची राणी आकाशातून भ्रमण करीत होते त्यावेळी राणीने भगवान विष्णूंच्या मंदिराला भेट द्यायची इच्छा प्रकट केली. राजाने ती विनंती तर मान्य केलीच नाही वरती असा शाप दिला की त्या रथाच्या सावली मध्ये जे अडथळे येतील ते सगळे नाश पावतील. जेव्हां त्या रथाची सावली पृथ्वीवर गुरंढोरं चरत होती त्यांवर पडली, ती गुरंढोरं मरण पावली. गुरंढोरं पाळणारे गोप खूप अस्वस्थ झाले. पण राजा ते सगळं पाहून हसत होता आणि त्या दृश्याचा आस्वाद घेत होता. जेव्हां भगवान विष्णूंनी हे राजाचं अहंकारी वर्तन पाहिलं तेव्हां ते आपल्या गरुडावर आरूढ झाले आणि त्यांनी राजाच्या रथाची सावली आपल्या पायाच्या बोटाने दाबली. त्यामुळे तो रथ राजा आणि राणीसकट एका पवित्र तलावामध्ये पडले. राजा आणि राणी पोहत पोहत काठावर आले जिथे अगस्त्य ऋषी ध्यान करत होते. राजाला वाटलं की अगस्त्य ऋषींचा शापच ह्या घटनेला कारणीभूत आहे. अगस्त्य ऋषींना ज्ञात झालं कि ही घटना कशामुळे घडली आहे ते. त्यांनी राजाला भगवान विष्णूंकडे जाऊन त्यांची क्षमायाचना करण्यास सांगितले. जेव्हा राजा भगवान विष्णूंकडे आला त्यावेळी भगवान विष्णू गोपाळांच्या रूपात गुराढोरांना चारत होते. राजाने गोपाळाला तलावात बुडालेला आपला रथ परत मिळवून देण्याची विनंती केली. गोपाळ रुपातले भगवान राजाला म्हणाले की राजाने १००० लोण्याने भरलेले घट जर दिले तर ते राजाला मदत करतील. राजाने प्रयन्त करून ९९९ घट जमवले पण त्याला १०००वा घट लोण्याने भरता आला नाही म्हणून राजाने त्यात पाणी भरले आणि १००० घट गोपाळाला दिले. गोपाळाने पहिलाच जो घट हातात घेतला त्यात पाणी होते पण गोपाळाने मात्र त्यातून लोणीच काढले. तसेच पुढच्या सर्व ९९९ घटातून गोपाळाने म्हणजेच भगवानांनी लोणी काढले. ते पाहून राजा भगवानांच्या पाया पडला आणि त्याने क्षमायाचना केली. भगवानांनी त्याला क्षमा करून आपल्या पायाशी जागा दिली आणि त्याला विश्वरूपदर्शन घडवले. म्हणून ह्या विष्णू मंदिरामध्ये भगवान विष्णूंची पूर्ण वैभवामध्ये पूजा होते.

५. वाथापी असुराचा वध केल्याने प्राप्त झालेल्या पापाचं क्षालन करण्यासाठी अगस्त्य ऋषींनी इथे तपश्चर्या केली.

६. मार्कंडेय ऋषींनी इथे तपश्चर्या केली. त्यांनी भगवान विष्णूंची मुक्तीसाठी उपासना केली आणि त्यांना मुक्ती प्राप्त झाली.

७. इथे कावेरी नदीची मूर्ती आहे. हि मूर्ती एक महत्वाची घटना दर्शविण्यासाठी आहे. एकदा अगस्त्य ऋषींनी कावेरी नदीशी विवाह करण्याची इच्छा दर्शवली पण कावेरीने ती नाकारली. अगस्त्य ऋषींनी तिला कमंडलूमध्ये बंद केलं. नंतर श्री गणेशांनी तो कमंडलू पाडून तिला मुक्त केलं. जेव्हां कावेरी वाहायला लागली तेव्हा अगस्त्य ऋषींनी तिला शाप दिला. त्या शापाचं निरसन कावेरी नदीने इथे भगवान विष्णूंची पूजा करून केलं.

८. जेव्हा शैव संत संबंधर ह्या जागी आले ते एका चौकात आले. त्यांना मंदिराकडे जाण्याचा रस्ता सापडत नव्हता. तेव्हां श्री विनायकांनी त्यांना रस्ता दाखवला.

९. जेव्हा भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवी विभक्त झाले तेव्हा इंद्रदेव, इतर देव आणि अष्टदिक्पाल त्यांना भेटायला आले. नंदिदेवांनी त्यांना भगवान शिव आणि पार्वती देवींना भेटण्याची परवानगी दिली नाही. म्हणून अष्टदिक्पालांनी इथे आठ शिव लिंगे स्थापन करून त्यांची पूजा केली.

ह्या ठिकाणी ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:

देव, वेद, अष्ट दिक्पाल, इंद्र देव, पार्वती देवी, अगस्त्य ऋषी, कावेरी नदी, मार्कंडेय ऋषी, शैव संत संबंधर

वैशिष्ट्ये:

१. इथला गाभारा अर्धवर्तुळाकार खंदकासारखा आहे. 

२. इथे एक मंडप आहे. असा समज आहे की ह्या मंडपामध्ये भगवान शिव आणि पार्वती देवी द्यूत खेळले. हे दृश्य इथल्या चित्रांमध्ये चित्रित केले आहे.

३. मासी ह्या तामिळ महिन्याच्या २३व्या, २४व्या आणि २५व्या दिवशी संध्याकाळी ५.५० ते ६.१८ सूर्याची किरणे इथल्या शिव लिंगावर पडतात. 

४. एके काळी हे माड शैलीचे मंदिर होते.

५. श्री कंबर ह्या तामिळ कवींचे हे जन्मस्थान आहे.

६. हे स्थळ चंदनाचे वन होते.

७. आधीच्या लेखात उल्लेखलेल्या प्रमाणे हे स्थळ थिरुक्कोळंबुर, थिरूवदुराई, कुथालम, एथिरकोळपडी, थिरुवेलवीकुडी आणि थिरुमनंचेरी ह्या स्थळांशी निगडित आहे.

८. शिव लिंगावरचे छत रुद्राक्षाचे आहे.

९. जेव्हां पार्वती देवी इथे गायीच्या रूपात तपश्चर्या करायला आल्या त्यावेळी लक्ष्मी देवी आणि सरस्वती देवी पण गायीच्या रूपात त्यांच्याबरोबर आल्या.

१०. पार्वती देवींचे देवालय इथे बाहेर आहे कारण इथे त्यांचा भगवान शिवांशी विवाह झाला नाही. 

११. अगस्त्य ऋषी आणि कावेरी नदींनी इथे भगवान शिवांची पूजा केली आणि त्यांना त्यांच्या शापातून मुक्ती मिळाली. त्यांची स्वतंत्र देवालये आहेत.

१२. हे विवाहातल्या अडचणींसाठी परिहार स्थळ आहे.

१३. इथे भगवान शिवांनी ब्राह्मणांना वेद आणि त्यातील बारकावे शिकवले म्हणून भगवान शिवांना इथे वेदपुरीश्वरर असे संबोधले जाते.

मंदिराबद्दल माहिती:

ह्या मंदिराचा चोळा राजांनी जीर्णोद्धार केला. पण नवीन मंदिर बांधताना त्यांनी हे मंदिर माड शैलीचे बांधले नाही. कालांतराने विजयनगर राजांनी ह्या मंदिराचा विस्तार केला. हे मंदिर पश्चिमाभिमुख असून इथे पांच स्तरांचं राजगोपुर आहे आणि दोन परिक्रमा आहेत. बलीपीठ, नंदि आणि ध्वजस्तंभ हे राजगोपुराच्या पुढे आहेत. गाभाऱ्यामध्ये गाभारा, अंतराळ आणि महामंडप आहे. इथला गाभारा अर्धवर्तुळाकार खंदकाच्या आकाराचा आहे. इथले शिव स्वयंभू आहे आणि ह्या लिंगाच्या छत रुद्राक्षाचे आहे. मुख्य देवालयाच्या मागे इथे रुद्राक्षाचे झाड आहे. 

कोष्टामध्ये श्री गणेश, श्री मेधा दक्षिणामूर्ती, श्री लिंगोद्भवर, श्री ब्रह्म आणि चतुर्भुज दुर्गादेवी ह्यांच्या मूर्ती आहेत.

इथल्या अर्थ मंडपाचा आकार वटवाघुळाच्या कपाळाच्या आकाराचा आहे (तामिळ मध्ये वोव्वेळ). श्री महादेवेश्वरर ह्यांचे देवालय परिक्रमेमध्ये डाव्या बाजूला आहे तर श्री महादेवेश्वरी ह्यांचे देवालय उजव्याबाजूला आहे. ह्या देवालयांमध्ये द्वारपालकांची स्टुक्को चित्रे आहेत.

आतल्या परिक्रमेमध्ये पुढील देवालये आणि मूर्ती आहेत - श्री सुब्रह्मण्य, नवग्रह, क्षेत्र लिंग, कदंबवनेश्वरर लिंग, वळंचुळी विनायकर, कावेरी देवी, अगस्त्य ऋषी, चंडिकेश्वरर, मार्कंडेय ऋषी आणि स्वर्णाकर्ष भैरव. नवग्रह संनिधीमध्ये सूर्य पश्चिमाभिमुख आहे आणि सगळे ग्रह सूर्याकडे मुख करून आहेत. क्षेत्र वृक्षाच्या जवळ आपल्याला श्री गणेश आणि नंदिदेवांच्या मुर्तींबरोबरच क्षेत्र लिंग पण पाहावयास मिळते. सुरुवातीला इथे फक्त श्री महादेवेश्वरर आणि श्री महादेवेश्वरी ह्यांची देवालये होती. इतर देवालये नंतर बांधली गेली. ह्या मंदिराकडे मुख करून एक स्वतंत्र महाविष्णूंचं मंदिर आहे. अष्टदिक्पालांनी इथे आठ लिंगे स्थापन केली जी अजूनही अस्तित्वात आहेत.

मंदिरामधली इतर देवालये:

इथे भगवान विष्णू आणि श्री लक्ष्मीदेवींची स्वतंत्र देवालये आहेत. इथे चतुर्भुज भगवान श्रीकृष्णांचे पण देवालय आहे ज्यामध्ये त्यांच्याबरोबर त्यांच्या पत्नी रुक्मिणी आणि सत्यभामा आणि त्याचबरोबर एक वासरू पण आहे. 

इथे उपरिचर वसू राजाचा रथ थांबवला गेला म्हणून ह्या स्थळाला तेरझुंदूर असे नाव प्राप्त झाले.

प्रार्थना:

१. भाविक जन इथे चांगला विवाह व्हावा म्हणून भगवान शिवांची प्रार्थना करतात.
२. विभक्त दांपत्ये इथे पुनर्मीलन व्हावं म्हणून प्रार्थना करतात.
३. स्त्रिया त्यांचे सौंदर्य वाढावे म्हणून इथे श्री पार्वती देवींची पूजा करतात.

पूजा:

रोज दिवसभरात चार पूजा केल्या जातात. तसेच नियमितपणे प्रदोष पूजा, तसेच इतर साप्ताहिक आणि पाक्षिक पूजा केल्या जातात.

मंदिरात साजरे होणारे काही महत्वाचे सण:

मासी (फेब्रुवारी-मार्च): २३व्या, २४व्या आणि २५व्या दिवशी सूर्य पूजा केली जाते, महाशिवरात्री
चित्राई (एप्रिल-मे): चैत्र पौर्णिमेचा १० दिवस अगोदर १० दिवसांचा उत्सवाची सुरुवात दर्शविण्यासाठी ध्वजारोहण केले जाते. हा उत्सव रथयात्रेनी सम्पन्न होतो.
आवनी (ऑगस्ट-सप्टेंबर): श्री गणेश चतुर्थी आणि आवनी मुलम
पूरत्तासी (सप्टेंबर-ऑक्टोबर): अन्नाभिषेक
कार्थिगई (नोव्हेंबर-डिसेम्बर): थिरु कार्थिगई दीपम

ह्या शिवाय इथे नवरात्री उत्सव १० दिवस भव्य प्रमाणावर साजरा केला जातो. 

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ६.३० ते ११.३०, दुपारी ४.३० ते रात्री ८.३०

मंदिराचा पत्ता: श्री वेदपुरीश्वरर मंदिर, ऍट पोस्ट तेरझुंदूर, कुथालम तालुका, तामिळ नाडू ६०९८०५

दूरध्वनी: +९१-४३६४२३७६५०

मंदिराचे पुजारी: श्री राजमोहन शिवम, ९८४२१५३९४७, ९४८६४५७१०३

श्री देवादिराजपेरुमल मंदिर

मूलवर: श्री देवादिराजपेरुमल, श्री अमरुविअप्पन
देवी: श्री सेंगमअलवल्ली

हे विष्णू मंदिर पंचारण्यकृष्ण क्षेत्रांपैकी एक आहे.

ह्या मंदिरात साजरे होणारे काही महत्वाचे सण:

वैकासि (मे-जून): ब्रह्मोत्सव
मारगळी (डिसेंबर-जानेवारी): थिरुओनम आणि एकादशी

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.