Shri Masilamaneshwarar Temple at Thiruvaduthurai

This temple is also known as Shri Gomuktishwarar Temple. It is one of the Saptasthana shiva temples of Kanjanur. It is situated on the Mayiladuthurai-Kuttralam-Kumbhakonam route at a distance of 20 kms from Mayiladuthurai. It is very close to Thiruvalankadu. This is also one of the Padal Pethra Sthalam on the southern bank of river Kaveri. The temple is revered by Sambandhar, Appar and Sundarar in their sacred hymns.

Siddha Thirumoolar and shaiva saint Thirumaligainayanar attained salvation at this place. The old shiva math Thiruvaduthurai Adinam is situated at this place. 

Moolavar: Shri Gomuktishwarar, Shri Masilamaneshwarar
Devi: Shri Oppilamuliammai, Shri Atulyakujambal, Shri Abhaygujambal
Kshetra Vruksha: Peeple tree (in Tamil Padar Arasu)
Puranik name: Nandinagar, Navakotisiddhapuram, Arasavanam, Bodhivanam, Gokazhi-Gomukhi-Puram

Kshetra Purana:

1. Once in Kailash, Lord Shiva and Goddess Parvati were playing a game of dice. Lord Shiva lost the game and Goddess Parvati laughed at him. He got angry and cursed her to become a cow and roam in Bhooloka. Goddess Parvati became upset and felt sorry for leaving her husband. She asked for forgiveness and for atonement so she can reunite with her husband. He stated that at one place she will regain her normal form and he will join her. She came to Bhooloka and reached the southern bank of river Kaveri. At Thiruvaduthurai, she found a Shiva-linga and started worshiping by performing abhishek with milk. Lord Shiva who was pleased by her devotion restored her to her original form and embraced her. This place where Lord Shiva gave mukti to the cow is known as Shri Gomuktishwaram and Lord Shiva is known as Shri Gomukteshwarar. The greatness of this place is stated in the Kshetra purana by citing a number of instances. 

2. Once Goddess Parvati asked Lord Shiva "everyone worships you for getting a boon; is there anyone who worships you without expecting anything". Lord Shiva showed a Shiva-linga below a Bilva tree. A monkey on the tree was plucking leaves one by one from the tree and dropped it on the Shiva-linga playfully. The day happened to be a Shiva-ratri. The Lord was pleased by the monkey’s act and transformed him into a Chakravarti, granting him the boon to rule all the three worlds. 

3. The king requested that he would like to have a monkey face and would like to live with the thought of Lord Shiva. The Lord granted him his wish and the king was named as Muchugandha. Once Muchugandha went to assist Lord Indra along with his eight brothers to defeat the demon king Valasura. Lord Indra, pleased by his help, requested him to ask for anything as a token of his gratitude. During this period, Lord Indra was indulging in various enjoyments and had neglected the worship of Thyagesa idol given to him by Lord Shiva. So Lord Shiva advised Muchugandha to ask for that idol from Lord Indra. Lord Indra, who was not ready to part with it, prepared six identical idols and kept them together. Lord Shiva cautioned Muchugandha the same night about Lord Indra’s intention and instructed him how to identify the real idol. When Indra showed the seven Vidanga idols, Muchugandha identified the real idol and Indra gave all the seven idols to the king. The real Tyagesha was installed at Thiruvarur. Later, the king established them at six other locations. Later, one night, Lord Shiva appeared in the dream of Muchugandha and bade him to proceed to Thiruvaduthurai and rule the kingdom from there. The king ruled from Thiruvaduthurai and became a famous and great ruler.

4. The procession deity is known as Shri Anaithuerundanayakar (the Lord who embraced his wife) but we don’t find the idol embracing Mother Goddess Parvati. 

5. Shaiva saint Sambandar stayed at this place with his father. He helped his father to conduct a yagna with the grace of Lord Shiva when they had no wealth (at Sirkazhi). The Balipeeth (seat) where the Lord bestowed wealth on him exists in the temples with the ganas around the peeth (seat). 

6. One of the Nayanmars, Thirumaligaithevar, was worshiping the Lord at this temple for a long time. Due to some misunderstanding, the king sent his army to arrest him. On Goddess Ambika’s request, Lord Shiva sent an army of Nandis from the temple and drove away the king’s army. Then all these Nandis merged to form one huge Nandi. You can find the Nandi idol in this temple today. It is considered to be very auspicious to pray to this Nandi. During pradosha kaal, abhishek is conducted on this huge Nandi idol. 

7. One of the Shiva yogis, Sundarnathar came from Kailash to meet Sage Agastya in the South. He found a cowherd named Mulan lying dead on the ground. The cows were standing in a circle around him and were shedding tears. With his yogic powers, the Shiva yogi entered in the body of the cowherd and drove the cows back to his house. He came back to this place and did penance. Later, the Shiva yogi came to be known as Thirumoolar. He wrote three thousand divine hymns and merged with the Lord in his shrine. The shrine for Lord Tyagesha with mother Goddess Kamalambika is on the right side of the Lord’s shrine. It is believed that Lord Shiva taught Ashta-Mahasiddhis to Navakoti siddhas including Bhogar. There are separate shrines for Tirumalagaidewar and Namahshivayamurtiswamigal.

Those who worshiped at this place:

Goddess Parvati, NavaKoti siddhas, siddha Bhogar, King Cheraman (one of the 63 Nayanmars), King Kochengat Chola, King Vikrama Pandya, Lord Yama, Saint Thirumoolar, Thirumaaligai Thevar (one of the Nayanmars), Shaiva saint Sundarar, Sambandhar, Emperor Muchugandha Chakravarti. 

Special features:

1. Lord Shiva performed his Mahatandav at this place. It is known as Sundar Natanam. 

2. Kshetra vruksha (peeple tree) is very old. It is revered as representing the Devas. It is believed that Lord Shiva emerged from under this tree and blessed Devas. 

3. Lord Vinayaka escorted his mother to this place. 

4. Goddess Parvati is depicted as Shri GorupaAmbika. 

5. It is believed that the Navakotisiddhas including Bhogar performed the penance at this place. They were taught the ashtamahasiddhis by Lord Shiva. 

6. It is a unique temple where the Chera king Cheraman Perumal and Chola king KochengetCholan and Pandya king Vikram Pandyan have worshiped Lord at this place.

7. Lord Yama worshiped Lord Shiva at this place. Lord Shiva blessed him and gave him the honor of taking the place of his mount rishabh at this place. 

About the temple:

This is an east facing temple with three parikramas and a five tiered Rajagopuram. The vimanam (tower) above the sanctum sanctorum is Dwidal (two storied). The shiva linga is a swayambhu linga facing the east. Nandi is very huge. The present temple structure is about 2000 years old and was constructed by the chola kings. The stone inscriptions give an account of the work done by the various kings. Goddess Ambika is housed in a west facing shrine. The second, third and fourth parikrama are separated by huge walls. In the third parikrama, there is a separate shrine for saint Thirumoolar. The kshetra vruksha is very old and is said to be representing the Deva. In the temple complex we have the samadhi of Thirumoolar. 

Sthala Vinayaka is also known as Thunai (means guide or escort) Lord Vanda Ganapati (i.e. Ganapati who came as a guide or an escort for his mother Goddess Parvati).

In the prakara, there is an idol which depicts a cow discharging the milk on a shiva linga from its udder. The idol is known as Shri Gorupa Ambika. There is no Navagraha shrine in this temple. There is an idol of Lord Shanishwarar. There are three idols of Lord Surya at one place. To the right of Lord Shiva’s shrine we come across the shrine of Lord Tyagaraja and mother Goddess Kamalambika. The processional deity is known as Shri Anaithuirundha Nayakar (Lord embracing the mother). But in idol Lord Shiva’s hands do not touch Goddess Parvati. The small Nandi is known as Shri Adhikar Nandi as abhishek is done for this Nandi. It is believed that Lord Shiva taught ashtamahasiddhi to Navakoti Siddhas including the siddha Bhogar at this place. 

Other shrines and deities:

Lord Vinayaka, Lord Muruga, Lord Nataraja, Lord Dandapani, Sage Agastya, Lord Lingodbhavar, Lord Brahma, Lord Vishnu, Goddess Durga, Panchalingam, Chozhalingam, Lord Bhairav, Lord Shanishwarar, Lord Surya, Lord Chandra, Goddess Saraswati, Shri Haradatta Shivacharyar, Shaiva saint Shri Maraidnyanasambandhar, Shri Umapati Shivam, Shri Meykandar, Shri Arul nidhi Shivam, Sixty three Nayanmars, Nalavar, Shri Adi Gomuktishwarar is in a corridor. These idols are found in the corridors and the koshtam. At the entrance of Lord Shiva’s shrine, we have Lord Vinayaka and Lord Muruga. It is stated that they escorted Goddess Parvati to this shrine when she was in the form of a cow. 

Prayers:

1. Women pray here for the well being and longevity of their husbands. 

2. Estranged couples pray here for their union.

3. People pray for a child boon. 

4. People pray for removal of wedding obstacles

Poojas:

Regular pradosha puja and daily worship is done.

Some important festivals:

Purattasi (September-October): Brahmostav
Aipassi (October-November): Annabhishek
Margazhi (December-January): Thiruvathirai
Maasi (February-March): Mahashivaratri
Thai (January-February): Rathasaptami festival for five days

Temple timings: 7 to 12 and 4 to 8

Address: Shri Gomuktihswarar Temple, Thiruvaduthurai Post, Kuttralam Taluka, Nagapattinam District, Tamil Nadu 609803

Phone Number: 91-4364232021, 4364232055

Courtesy: Various websites and blogs

थिरुकोहमबिअम येथील श्री कोकिळेश्वरर मंदिर

हे मंदिर तामिळनाडूमधल्या थिरुकोहमबिअम येथे स्थित आहे. कुंभकोणम-मयीलादुथुराई मार्गावर कुंभकोणम पासून २० किलोमीटर्स वर तर थिरुवडुथुराई पासून पूर्वेकडे ५ किलोमीटर्स वर आहे. हे पाडळ पेथ्र स्थळ कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावर आहे. शैव संत संबंधर आणि अप्पर ह्यांनी ह्या मंदिराची स्तुती केली आहे. मंदिराचा आवार साधारण २ किलोमीटर्स वर पसरला आहे. हे मंदिर सातव्या शतकाच्याही आधीपासून अस्तित्वात असावं. सिम्बिअन महादेवी ह्या चोळा राणीने ह्या मंदिराचा जीर्णोद्धार करून मंदिराचं दगडी बांधकाम केलं.

मूलवर: श्री कोकिळेश्वरर, श्री गोगणेश्वरर, श्री कोहंबनाथर

देवी: श्री सौन्दर्यनायकी

पवित्र तीर्थ: ब्रह्म तीर्थ

पवित्र वृक्ष: चमेली, बिल्व

क्षेत्र पुराण:

१. पुराणानुसार एकदा भगवान शिव आणि भगवान विष्णू द्यूत खेळत होते आणि श्री पार्वती देवी ह्या खेळाच्या पंचाची भूमिका करत होत्या. खेळामध्ये एक क्षण असा आला की ज्या वेळी भगवान शिवांनी खेळामध्ये फासे फिरविण्याच्या योग्य पद्धतीवर श्री पार्वती देवींकडे म्हणजेच पंचांकडे स्पष्टीकरण मागितलं. श्री पार्वती देवींचं स्पष्टीकरण हे भगवान विष्णूंना अनुकूल होतं म्हणून भगवान शिवांना राग आला आणि त्यांनी श्री पार्वती देवींना पृथ्वीवर गाय म्हणून जन्म घेण्याचा शाप दिला. गायीच्या रूपात जन्म घेतल्यावर श्री पार्वती देवींनी ह्या ठिकाणी भगवान शिवांची पूजा केली. इथल्या शिव लिंगाच्या पायथ्याशी (अवूदयार) गायीच्या खुरांची चिन्हे दिसतात. म्हणून भगवान शिवांना इथे श्री कोळंबनाथर म्हणून संबोधलं जातं. श्री पार्वती देवींना इथे शापातुन मुक्ती मिळाली. भरत ऋषींनी केलेल्या यज्ञामध्ये त्या एका बालिकेच्या रूपात प्रगट झाल्या. भरत ऋषींनी त्या बालिकेचं संगोपन केलं. जेव्हा ती बालिका विवाहयोग्य झाली त्यावेळी भरत ऋषींनी भगवान शिवांना तिच्यासाठी वर शोधण्याची विनंती केली. भगवान  शिवांनी भरत ऋषींना ज्ञात करून दिलं की ती बालिका म्हणजेच साक्षात श्री पार्वती देवीच आहेत आणि भगवान शिव स्वतः तिच्याशी विवाह करतील. त्यांनी भरत ऋषींना सांगितलं की श्री पार्वती देवींनी पृथ्वीवर ह्याच कारणासाठी जन्म घेतला जेणेकरून त्यांना भगवान शिवांशी पृथ्वीवर विवाह करायचा होता.

२. पूर्वीच्या एका लेखात आम्ही भगवान विष्णू आणि श्री ब्रह्मदेव ह्यांच्यातील भगवान शिवांच्या ज्योतिर्लिंगाच्या आदी आणि अंताचा शोध लावण्याच्या स्पर्धेबद्दल उल्लेख केला होता. त्या स्पर्धेमध्ये श्री ब्रह्मदेवांनी त्यांना शोध लागला असं खोटंच सांगितलं म्हणून भगवान शिवांनी त्यांना शिक्षा दिली. त्यांनी श्री ब्रहादेवांना शाप दिला कि त्यांची कुठल्याही मंदिरामध्ये पूजा होणार नाही. ह्या शापातून मुक्ती मिळविण्यासाठी श्री ब्रहादेव येथे आले आणि त्यांनी इथे तीर्थ निर्माण करून भगवान शिवांची पूजा केली आणि त्यांची शापातून मुक्ती झाली.

३. संथन नावाच्या विद्याधराला श्री इंद्रदेवांकडून कोकिळा बनण्याचा शाप मिळाला होता. त्यांनी इथे येऊन भगवान शिवांची पूजा केल्यावर त्यांना शापातून मुक्ती मिळाली. म्हणून इथे भगवान शिवांना कोकिळेश्वर असं संबोधलं जातं.

४. श्रीइंद्रदेवांनी गौतम ऋषींच्या पत्नी अहिल्या ह्यांच्याबरोबर व्यभिचार केल्याने त्यांच्या सर्व शरीरभर नेत्र निर्माण होतील असा शाप मिळाला होता. श्री इंद्र देवांनी इथे येऊन शापमुक्तीसाठी भगवान शिवांची पूजा केली.

ह्या ठिकाणी ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:

श्री पार्वती देवी, भरत ऋषी, श्री ब्रह्मदेव, श्री इंद्रदेव 

वैशिष्ट्ये:

१. लिंगोद्भवर ह्यांच्या आजूबाजूला श्री ब्रह्मदेव आणि भगवान विष्णू असल्याकारणाने तिन्ही देवांचे इथे दर्शन होते.

२. इथल्या मूर्ती खुप सुंदर आहेत.

३. थिरुकोहंबिअन हे सहा पाडळ पेथ्र स्थळांशी निगडित असल्याकारणाने ह्या स्थळाला विशेष महत्व आहे. ती सहा स्थळे अशी

अ) थिरुचेन्दूर येथे त्यांना मिळालेल्या शापानुसार श्री पार्वती देवींनी गाय म्हणून जन्म घेतला. भगवान विष्णू गोपाळ रूपात त्यांचे रक्षण करण्यासाठी आले. 

ब) थिरुकोहमबिअम येथे श्री पार्वती देवींनी गायीच्या रूपात भगवान शिवांची पूजा केली आणि गायीच्या खुरांची चिन्हे शिव लिंगावर ठेवली.

क) कुत्रालम (थिरुथुरुथी) येथे श्री पार्वती देवी भरत ऋषींनी केलेल्या यज्ञातून एका बालिकेच्या रूपात प्रगट झाल्या.

ड) एथिरकोलपडी येथे भरत ऋषींना भगवान शिव हे जामात म्हणून प्राप्त झाले.

इ) थिरुवेलकुडी येथे भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवींचा विवाह आणि त्यातील यज्ञ पार पडला.

फ) थिरुमनंचेरी येथे भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवींनी आपल्या विवाह सोहळ्याचे दर्शन सर्वांना घडवले.

४. ह्या स्थळांभोवती बरीच पाडळ पेथ्र स्थळे आहेत ती अशी - कोनेरीराजापूरम, वैकलनाथेश्वरर, थिरुनीलकुडी, थेनकुरंगडूथुराई, थिरुवीळीमाली (येथे भगवान शिवांना श्री माप्पिळई स्वामी असं म्हणतात)

मंदिराबद्दल माहिती:

हे मंदिर पूर्वाभिमुख आहे आणि इथल्या राजगोपुराला स्तरे नाही. इथे प्रवेशाजवळ एक सुंदर कमान आहे ज्यावर भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवींचे सुंदर शिल्प आहे. इथे मंदिराच्या आतमध्ये तीन स्तरांचे गोपुर आहे. इथे दोन परिक्रमा आहेत. इथले शिव लिंग स्वयंभू आहे. शिव लिंगाचे बाण (दंडगोलाकार भाग) हा पायथ्याच्या (अवूदयार) तुलनेत मोठा आहे. पायथ्यावर गायीच्या खुरांची चिन्हे आहेत. गाभारा पूर्वाभिमुख आहे. 

कोष्टामध्ये पुढील मूर्ती आहेत: श्री विनायकर, श्री नटराज, अगस्त्य ऋषी, श्री सट्टाईनाथर, श्री दक्षिणामूर्ती, श्री लिंगोद्भवर ज्यांच्या आजूबाजूला श्री ब्रह्मदेव आणि भगवान विष्णू आहेत, श्री अर्धनारीश्वरर, श्री भिक्षाटनर आणि श्री दुर्गा देवी. श्री चंडिकेश्वरांची मूर्ती त्यांच्या नेहमीच्या ठिकाणी आहे.

इतर देवता आणि देवालये: श्री गणेश, श्री मुरुगन, श्री नटराज, श्री गजलक्ष्मी, चोळालींग, शैव संत अप्पर, श्री सूर्यदेव, श्री भैरव, श्री अंबिका ह्यांच्या मूर्ती परिक्रमेमध्ये आहेत. 

उत्सव मूर्ती स्वतंत्र सुरक्षित ठिकाणी ठेवल्या आहेत.

प्रार्थना:

दैनंदिन, साप्ताहिक आणि मासिक पूजा नियमित केल्या जातात. 

मंदिरात साजरे होणारे काही महत्वाचे सण:

आवनी (ऑगस्ट-सप्टेंबर): श्री गणेश चतुर्थी

कार्थिगई (नोव्हेंबर-डिसेंबर): थिरुकार्थिगई दीपम, सोमवार पूजा

मासी (फेब्रुवारी-मार्च): शिवरात्रि

पंगूनी (मार्च-एप्रिल): पंगूनी उत्तरम

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ९ ते १२, दुपारी ४ ते ६

मंदिराचा पत्ता: श्री कोकिळेश्वरर, थिरुकोहमबिअम ऍट पोस्ट पुडूर, थिरुविडाईमरुथुर, तामिळनाडू ६२१२०५

दूरध्वनी: +९१-४३६४२३२०५५, +९१-४३६४२३२००५    

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.   

Shri Kokileshwarar Temple at Thirukozhambiam

This Shiva temple is located at Thirukohambian at Tamilnadu. It is on the Kumbhakonam-Mayiladuthurai route at a distance of about 20 kms from Kumbhakonam. This is a padal pethra sthalam which is at a distance of 5 kms to the east of Thiruvaduthurai, on the southern bank of Kaveri. This temple was revered by Shaiva saints Sambandhar and Appar. The temple occupies about 2 acres and must have existed even before the 7th century. This was renovated into a stone structure by the Chola queen Chembian Mahadevi.

Moolavar: Shri Kokileshwarar, Shri Goganeshwarar, Shri Kohambanathar
Devi: Shri Soundaryanaki
Sacred teertha: Brahma teertha
Sacred vruksha: Jasmine, Bilva

Kshetra purana: 

1. According to purana, Lord Shiva and Lord Vishnu were playing a game of dice with Goddess Parvati as the referee. At one stage Lord Shiva wanted a clarification on the fairness of rolling the dice from Goddess Parvati. As she ruled in favor of Lord Vishnu, he cursed her to be born as a cow on the earth. She worshiped Lord Shiva at this place as a cow leaving hoof marks on the base of Avudayar (Kolambu meaning hoof in Tamil). Hence Lord Shiva is known as Kolambnathar. Later she was relieved of the curse. She appeared from the yagna conducted by sage Bharata as a child who raised her as his own daughter. When sage Bharata requested Lord Shiva to find a groom for her, Lord Shiva told him that his daughter was none other than Goddess Parvati and he will marry her soon. He explained to him, she was born on the earth as she wanted to be married to him on the earth.

2. In our earlier blog we have mentioned about the contest between Lord Brahma and Lord Vishnu which resulted in the manifestation of Lord Shiva as a column of fire (Jyotirlinga). As Lord Brahma told a lie to Lord Shiva, he was punished by him. He ordered that there will be no temple where he will be worshiped. To seek relief from this curse, Lord Brahma came to this place, created the sacred teertha and worshiped Lord Shiva. He was relieved of the curse by Lord Shiva at this place. 

3. A Vidyadhar named Santhan became a nightingale (Kokila) due to the curse of Lord Indra. He came to this place and worshiped Lord Shiva. Finally he was relieved of the curse by Lord Shiva at this place. Hence Lord Shiva is praised as Kokileshwarar.

4. Lord Indra due to his advance towards Ahalya (wife of sage Gautama) was cursed to have eyes all over body. He worshiped Lord Shiva at this place.

Those who worshiped at this place:

Goddess Parvati, Sage Bharatha, Lord Brahma, Lord Indra.

Special features: 

1) The presence of Lord Brahma and Lord Vishnu along with Lingotbhavar helps us to have darshan of all three at one place. 

2) The idols are sculptured very beautifully

3) Thirukohamban has a special significance as it is linked to 6 nearby padal petra sthalam. 

a) At Thiruzhundur, Goddess Parvati was born as a cow due to the curse of Lord Shiva. Lord Vishnu came to help her as a shepherd

b) At Thirukohambam, Goddess Parvati worshiped Lord Shiva as a cow and left hoof marks on the Shiva linga

c) At Thiruvaduthurai – Goddess Parvati worshiped Lord Shiva as a cow and was relieved of the curse. 

d) At Kutralam (Thiruthurthi) – Goddess Parvati came out as a child from the yagna kunda conducted by Sage Bharata.

e) At Ethirkolpadi – Sage Bharata received Lord Shiva as bride groom 

f) At Thiruvelvikudi – the place where wedding ceremony including the yagna took place

g) At Thirumanancheri – Lord Shiva and Goddess Parvati granted their wedding darshan to all

4) The place is surrounded by many padal petra sthalam like Konerirajapuram, Vaikalnatheswarar, Thiruneelakudi, Thenkurangatruthurai, Thiruveezhimali (Lord Shiva is known as Mappilai swami) etc.

About the temple:

This is an east facing temple and the rajagopuram is not tiered. There is an arch at the entrance with a beautiful sculpture of Lord Shiva and Goddess Parvati. There is an inner three tiered gopuram. The temple has 2 parikramas. The Shiva linga is swayambhoo linga. The bana (cylindrical portion) is comparatively large in size. The base (avudayar) has the hoof mark of the cow on it. The sanctum faces the east.

The koshta moorties are Lord Vinayaka, Lord Natraja, Sage Agastya, Lord Sattainathar, Lord Dakshinamoorti, Lord Lingotbhavar with Lord Brahma and Lord Vishnu on either side, Lord Ardhanarishwarar, Lord Bikshadanar and Goddess Durga. The shrine of Lord Chandikeshwarar is at the usual place. 

Deities and other shrine – Lord Ganesha, Lord Muruga, Lord Nataraja, Goddess Gajalakshmi, Cholalinga, Shaiva saint Appar, Lord Surya, Lord Bhairava along with shrine of Ambika are in the corridor (parikrama). 

The utsav moorties are kept in a separate safe place. 

Prayers: Devotees worship at this place for removal of marriage obstacles.

Poojas:

Regular daily, weekly and monthly poojas 

Some important festivals:

Aavani (Aug-Sept): Ganesh Chaturthi

Karthigai (Nov-Dec): Thirukarthigai deepam, Somvaar puja

Maasi (Feb-March): Shivaratri

Panguni (March-April): Panguni uttaram

Temple timings: 9 am to noon; 4 pm to 6 pm

Address: Shri Kokileshwarar temple, Thirukohambian at post S. Pudur, Taluka Thiruvidaimaruthur, TN 621205

Phone: +91-4364232055; +91-4364232005

Courtesy: Various websites and blogs

कोनेरीराजापूरम (थिरुनल्लम) येथील श्री उमामहेश्वरर मंदिर

हे मंदिर कुंभकोणम-कारैक्कल मार्गावर कुंभकोणम पासून १४ किलोमीटर्स वर असलेल्या थिरुनल्लम येथे वसलेलं आहे. हे मंदिर पंचलोक-नटराज मंदिर म्हणून पण प्रसिद्ध आहे. हे पाडळ पेथ्र स्थळ कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावर आहे. ह्या स्थळाचे वर्तमान नाव कोनेरीराजापूरम असे आहे. शैव संत संबंधर आणि अप्पर ह्यांनी ह्या मंदिराची स्तुती केली आहे. पूर्वीकाळी हे स्थळ पुराच्या पाण्यामध्ये बुडालं होतं. नंतर ते उत्खननातुन परत वसवलं गेलं. मूळ मंदिर सातव्या शतकाच्याही आधीपासून अस्तित्वात असावं. पूर्वीचं विटांचं बांधकाम असलेलं मंदिर चोळा राज्याची राणी चेम्बिअन महादेवी हिने परत ग्रॅनाईट वापरून बांधलं. इथले शिलालेख असं दर्शवतात की चोळा राजांनी ह्या मंदिराचा साधारण तीन शतके सांभाळ केला.

मूलवर: श्री उमामहेश्वरर, श्री मामनीश्वरर, श्री भूमीनाथर
देवी: श्री अंगबलनायकी, श्री मंगलनायकी, श्री देहसौन्दरी
पवित्र तीर्थ: शक्ती तीर्थ, भूमी तीर्थ, ब्रह्म तीर्थ
पवित्र वृक्ष: पीपल आणि बिल्व
पुराणिक नाव: थिरुनल्लम, थिरुवल्लम

क्षेत्र पुराण:

१. स्थळ पुराणानुसार वरगुण पांडियन (काही जणांच्यामते गंडरादिथ चोळा राजा) ह्या चोळा राजाने ह्या मंदिरासाठी श्री नटराजांची पंच-धातूची मूर्ती बनविण्याची आज्ञा केली होती. स्थपतींच्या बऱ्याच प्रयत्नांनंतर पण ते राजाच्या अपेक्षेप्रमाणे मूर्ती बनवू शकले नाहीत. स्थपतींचा मुख्य चिंतेत होता कारण नियोजित वेळेच्या आत मूर्ती तयार झाली नाही तर राजाने शिरच्छेदाची शिक्षा फर्मावली होती. स्थपतींने साच्यामध्ये ओतण्यासाठी वितळलेल्या अवस्थेत धातू तयार ठेवले होते. त्यावेळी त्याच्याकडे एक वृद्ध दाम्पत्य आले आणि त्यांनी त्याला पिण्यासाठी पाणी मागितलं. पण तो स्थपती अत्यंत विमनस्क अवस्थेत असल्याने त्यांच्याकडे न बघताच चिडून त्याने त्या दाम्पत्याला तुम्ही एवढेच तहानलेले असाल तर हे वितळलेले धातूच प्या असे म्हणाला. थोड्या वेळाने त्याला लक्षात आले ते खरोखरच वितळलेले धातू पिऊन अदृश्य झाले होते. आणि त्यांच्या जागी मानवी आकाराची श्री नटराज आणि श्री शिवकामी ह्यांची मूर्ती उभी राहिली होती. ही श्री नटराजांची मूर्ती प्रत्यक्ष मानव असल्याचा भास होतो. राजाने जेव्हा मूर्ती पहिली त्यावेळी तो विस्मयचकित झाला पण त्याचा त्या घटनेवर विश्वास बसला नाही. त्याने परीक्षा घेण्यासाठी तलवारीने त्या मूर्तीच्या पायावर वार केला. त्या पायातून रक्त बाहेर आले आणि काही थेम्ब राजाच्या अंगावर पडले. त्याचक्षणी राजाला कुष्ठरोग झाला. राजाने भगवान शिवांची स्तुती केली आणि क्षमायाचना केली. भगवान शिव स्वतः तिथे श्री वैद्यनाथर रूपात असल्याने त्यांनी राजाला ह्या मंदिरात ४२ दिवसांसाठी पूजा करण्याची आज्ञा केली. राजाने तसे केल्यावर त्याची कुष्ठरोगातून मुक्ती झाली. राजाने केलेल्या वाराने जी मूर्तीवर जखम झाली ती अजूनही दृश्य आहे. ह्या मूर्तीची रोज पूजा करणारे पुजारी सांगतात कि मूर्तीला मानवी शरीरासारखे केस आहेत, नखे आहेत तसेच तिळासारख्या खुणापण आहेत. मदुराई आणि उत्तरकोशमंगई ह्या स्थळांसारखेच इथे पण श्री नटराजांची मूर्तीची मिरवणूक निघत नाही. 

२.  स्थळ पुराणानुसार पुरुवारस राजाला कुष्ठरोग झाला होता. त्याने रोगनिवारणासाठी भगवान शिवांच्या विविध मंदिरांना भेट देऊन तिथे पूजा केली. शेवटी कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावर असलेल्या ह्या मंदिरात येऊन भगवान शिवांची पूजा केल्यावर मग त्याची रोगातून त्वरित मुक्तता झाली. कृतज्ञतेचं प्रतीक म्हणून त्याने सुवर्णानी आच्छादित असलेलं विमान (शिखर) ह्या मंदिरासाठी बांधलं, तसेच वैकासि है तामिळ महिन्याच्या विशाखा नक्षत्रावर ब्रह्मोत्सव आयोजित केला.

३. पुराणानुसार श्री ममानीश्वरांनी श्री भूमादेवींना हे मंदिर बांधण्याची आज्ञा केली. श्री भूमादेवींनी दिलेल्या सूचनेनुसार विश्वकर्मांनी शिव लिंगाची रचना केली. श्री भूमादेवींनी ब्रह्म तीर्थामध्ये स्नान करून पश्चिमाभिमुख असलेल्या शिवलिंगाची पूजा केली. म्हणून भगवान शिवांना इथे श्री भूमीनाथर असं संबोधलं जातं आणि ह्या स्थळाला भूमीचरम असं संबोधलं जातं.

४. पुराणानुसार नंदिंनीं इथे भगवान शिवांची पूजा केली. 

५. पुराणानुसार थिरुनल्लरला निघण्याआधी नल राजा आणि त्यांची पत्नी दमयंती ह्यांनी इथे श्री शनीश्वरांची पूजा करून त्यांची कृपा प्राप्त केली. सहसा श्री शनिंची मूर्तीला काळे वस्त्र नेसवलेले असते पण इथे ते अनुग्रह मूर्ती असल्याकारणाने त्यांना पांढरं वस्त्र नेसवले आहे. भाविक जन इथे श्री शनिंची काळ्या तिळाच्या ऐवजी पांढऱ्या तिळाच्या तेलाने पूजा करतात.

६. भगवान विष्णूंसमवेत अगस्त्य मुनींना इथे भगवान शिव आणि पार्वती देवींच्या विवाह सोहळ्याचे दर्शन झाले.

७. असा उल्लेख आहे की श्री यमदेवांनी इथे येऊन श्री दुर्गादेवींची पूजा  केली. श्री यमदेवांना भगवान शिवांनी थिरुकडीयुर इथे शिक्षा केल्यामुळे त्यांच्या मनाला धक्का बसला होता. इथे येऊन श्री दुर्गादेवींची पूजा केल्यानंतर त्यांना त्या मानसिक धक्क्यातून मुक्ती मिळाली.

ह्या ठिकाणी ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:

अगस्त्य मुनी, नळ राजा आणि त्यांची पत्नी दमयंती, १६ सिद्ध पुरुष, अष्टदिक्पाल, यमदेव, नंदी, श्री भूमादेवी, पुरवरास राजा, वरगुण पांडियन राजा, कंदराथीथन राजा, चेम्बिअन महादेवी राणी. 

वैशिष्ट्ये:

१. हे स्थळ इथल्या अद्वितीय अशा श्री नटराजांच्या भव्य धातूच्या मूर्तीमुळे प्रसिद्ध आहे.

२. असा समज आहे कि मूळ स्थळ थिरुनल्लम होतं जे पुराच्या पाण्यात बुडालं आणि नंतर उत्खनन करून परत वसवलं गेलं. 

३. इथल्या नवग्रह संनिधींमधल्या नवग्रहांची एक विशिष्ट रचना आहे. 

४. गाभाऱ्याजवळ भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवींच्या मूर्तीमध्ये ते विवाहाच्या वेळेस वधू वर जसे उभे असतात तसे आहेत आणि त्यांच्याबरोबर भगवान विष्णू आहेत जसं काही ते विवाहामध्ये भाग घेत आहेत.

५. हे स्थळ पवित्रतेमध्ये कैलास पर्वताच्या तुल्यबळ मानलं जातं आणि इथले तीर्थ हे गंगेइतकंच पवित्र मानलं जातं.

६. शैव संत अप्पर ह्यांच्या मते ज्यांना पूर्वजन्मी कृपा प्राप्त झालेली असते त्यांनाच ह्या स्थळाला भेट देण्याचं सौभाग्य लाभतं.

७. ह्या मंदिराच्या आवारामध्ये सहा गणेशाच्या मूर्ती आहेत.

८. श्री चंडिकेश्वरांच्या तीन मूर्ती आहेत.

९. सिम्बिअन महादेवी ह्या चोळा राणीचे उठावदार चित्र आहे.

१०. ह्या मंदिरामध्ये शिलालेख आहेत जे दर्शवतात कि हे मंदिर राणीचा पती कंदराथीथन, जो भगवान शिवांचा मोठा भक्त होता, त्याच्या स्मृत्यर्थ बांधले गेले. 

११. श्री त्रिपुरसंहार मूर्तींचे इथे स्वतंत्र देवालय आहे.

१२. हे अशा तीन क्षेत्रांपैकी आहे जिथे पीपल वृक्ष हा स्थळ वृक्ष आहे. इतर दोन असे आहेत - काशी आणि थिरुवडुथुराई

१३. हिज हायनेस श्री कांचीपरमाचार्य श्री चंद्रशेखरेंद्र सरस्वती ह्यांचे हे विशेष प्रार्थनास्थान होते. त्यांच्यामुळे उमाची हा वाक्प्रचार प्रचलित झाला. उमाची चा अर्थ लहान मुलांचा देव

१४. इथल्या बिल्व वृक्षाच्या प्रत्येक दळाला १३ पाने आहेत. 

१५. इथल्या स्थळ वृक्षाखाली श्री विनायकांची मूर्ती आहे ज्याचे नाव श्री अर्सामार विनायकर असे आहे.

१६. गाभाऱ्याच्या पाठीचा आकार गजपृष्ठासारखा आहे.

मंदिराबद्दल माहिती:

हे पश्चिमाभिमुख मंदिर आहे. इथल्या राजगोपुराला स्तरे नाहीत पण त्यावर भगवान शिव, श्री पार्वती देवी, श्री विनायक आणि श्री मुरुगन ह्यांची सुंदर शिल्पे आहेत. ह्या मंदिराला दोन परिक्रमा आहेत. इथले शिव लिंग स्वयंभू असून साधारण ४.५ फूट उंच आहे आणि पूर्वाभिमुख आहे. पुढल्या मंडपामध्ये बलीपीठ, ध्वजस्तंभ आणि नंदि गाभाऱ्याकडे मुख करून आहेत. ध्वजस्तंभाच्या खाली असलेल्या श्री विनायकांना श्री कोडीमारा (ध्वजस्तंभ) विनायकर असे नाव आहे. शिव लिंग सुंदर आहे आणि रुद्राक्षांनी वेढलेलं आहे. गाभाऱ्याची पाठीमागची बाजू गजपृष्ठाच्या (हत्तीचा मागचा भाग) आकाराची आहे. गाभाऱ्याच्या वरच्या विमानाला (शिखर) अष्टद्वारपाल विमान म्हणतात. इथे अजून एक स्वयंभू लिंग आहे ज्याचे नाव वैद्यनाथ स्वामी असे आहे. असा समज आहे गाभाऱ्याचे चार स्तंभ हे चार वेद आहेत.

कोष्टमूर्ती: मंगाईअप्पर, श्री लिंगोद्भवर, श्री दुर्गादेवी, श्री ब्रह्म, श्री भिक्षाटनर, श्री ज्वरहरेश्वरर, श्री दक्षिणामूर्ती, श्री गणेश, अगस्त्य मुनी, श्री नटराज (खूप दुर्मिळ मूर्ती), कोष्ठाच्या भिंतीच्या मागे श्री लिंगोद्भवरांच्या दोन्ही बाजूला भगवान विष्णू आणि श्री ब्रह्म आहेत. इथे भगवान शिवांचे एक देवालय आहे जिथे भगवान शिवांना श्री त्रिपुरसंहारमूर्ती म्हणलं जातं. आतल्या मंडपामध्ये श्री अनगवळनायकी त्यांच्या स्वतंत्र देवालयामध्ये पूर्वाभिमुख आहेत.

परिक्रमेमधल्या मूर्ती आणि देवालये: श्री सुब्रह्मण्य त्यांच्या पत्नींसमवेत, शिव लिंग ज्याचे नाव श्री वैद्यनाथर असे आहे, यागशाळा, श्री महागणपती, श्री अग्नीश्वरर, श्री सनतकुमार, श्री शेनबागअरण्येश्वरर, श्री सुंदरेश्वरर, श्री पशुपतीश्वरर, श्री कैलासनाथर (सर्व शिव लिंगे), श्री कण्व लिंग, श्री शनीश्वरर, नवग्रह आणि नवग्रहांनी पूजिलेली शिव लिंगे.

नवग्रह संनिधीमध्ये आठ ग्रह सुर्याभिमुख आहेत तर शनी पश्चिमाभिमुख आहेत. एका देवालयामध्ये तीन चंडिकेश्वरांच्या मूर्ती आहेत. एका देवालयात श्री सुंदरकुसांबीका ह्यांची मूर्ती आहे. आतल्या परिक्रमेमध्ये ब्रह्मलिंग, श्री सुब्रह्मण्य त्यांच्या पत्नींसमवेत, श्री महालक्ष्मी, श्री नटराजसभा, उत्सवमूर्ती, शैव संत नालवर, श्री गणेश, अगस्त्य लिंग आणि श्री ब्रह्म ह्यांच्या मूर्ती आहेत. ह्याशिवाय परिक्रमेमध्ये श्री ब्रह्म आणि भगवान विष्णू ह्यांची देवालये आहेत. 

ह्या मंदिरामध्ये श्री नटराजांची धातूची मूर्ती आहे आणि त्यांच्याबाजूला श्री शिवगामी ह्यांचीपण मूर्ती आहे. ही श्री नटराजांची मूर्ती चिदंबरम इथे असलेल्या मूर्तीपेक्षाही मोठी आहे. 

अजून एका देवालयामध्ये श्री नटराजांच्या बाजूला श्री नटराजांची उत्सव मूर्ती ठेवली आहे. त्यांचं नाव श्री कल्याणसुंदरेश्वरर असे आहे आणि त्यांच्या पत्नीचे नाव श्री कात्यायनी देवी असे आहे. 

भगवान शिवांच्या उजव्याबाजूला श्री वल्ली आणि श्री देवसेना ह्यांच्यासमवेत श्री षण्मुख आहेत. श्री गणेशांच्या डाव्या बाजूला भूतगण आहेत. एका भूतगणाच्या शिरावर केळ्यांचा गढ आहे तर अजून एका भुतगणाच्या शिरावर फणस आहे. 

मुख्य मंडपाच्या छतावर भगवान शिवांच्या पांच मुखांची चित्रे आहेत - तत्पुरुष, इशान, वामदेव, सद्योजात आणि अघोर. ह्याशिवाय इथे चार वेद पण आहेत. 

मुखमंडपामध्ये श्री नटराज आणि श्री कल्याणसुंदरेश्वरर ह्यांच्या दहाव्या शतकातल्या धातूच्या मूर्ती आहेत. 

ह्या मंदिरामध्ये एका देवालयामध्ये सहा विनायक आहेत. श्री दक्षिणामूर्ती पश्चिमाभिमुख आहेत. 

इथे एक श्री मुरुगन ह्यांची मूर्ती आहे ज्याचे नाव श्री मुथूकुमारस्वामी असे आहे.

प्रार्थना:

१. भाविक जनांचा असा समज आहे की इथे पवित्र तीर्थात स्नान करून भगवान शिवांची पूजा केल्यास कुठल्याही थराला पोचलेल्या रोगाचे निरसन होऊ शकते.

२. भाविक जन इथे जमिनीचे वाद मिटविण्यासाठी तसेच इमारत बांधणीमध्ये व्यत्यय येऊ नयेत म्हणून प्रार्थना करतात.

३. विवाह ठरण्यामध्ये ज्यांना अडचणी येत असतात, तसेच आरोग्य चांगले ठेवण्यामध्ये ज्यांना अडचणी येत असतात ते इथे सोमवारी प्रार्थना करतात. ते भगवान शिवांवर अभिषेक करतात आणि श्री पार्वती देवींसाठी वसुदरा यज्ञ करतात.

४. शत्रूंपासून भय आणि संकटे ह्यांच्यावर मात करण्यासाठी भाविक जन इथे श्री त्रिपूरसंहारमूर्ती ह्यांची कृष्णाष्टमीला पूजा करतात.

५. हे विवाह आणि अपत्यप्राप्तीच्या दोषांचे परिहार स्थळ आहे.

६. इथे श्री नंदिदेवांनी भगवान शिवांची पूजा केली म्हणून भाविक जनांचा असा समज आहे की इथे प्रदोष काळी पूजा करणे खूप शुभदायक असते आणि त्याने बहुविध फायदे होतात.

७. हे शनिदोषाचे परिहार स्थळ आहे.

पूजा:

१. रोज ६ पूजा केल्या जातात.

२. ह्या शिवाय प्रत्येक आठवड्यात सोमवारी आणि शुक्रवारी पूजा केल्या जातात

३. प्रदोष दिवशी प्रदोष पूजा केल्या जातात

४. अमावस्या, पौर्णिमा, चतुर्थी आणि कृतिका नक्षत्रावर विशेष पूजा केल्या जातात. 

मंदिरात साजरे होणारे काही महत्वाचे सण:

विशेष उत्सव:

वैकासि (मे-जून): विशाखा उत्सव, ६ दिवसांचा ब्रह्मोत्सव. ह्या वेळेस भगवान शिव आणि श्री पार्वती देवी ह्यांचा विवाह सोहळा साजरा होतो.

मारगळी (डिसेंबर-जानेवारी): थिरुवथीराई उत्सव

श्री नटराजांचा अभिषेक वर्षातून ६ वेळा होतो - चित्राई, आनी, आवनी, पूरत्तासी, मारगळी, मासी

इतर उत्सव

आनी (जून-जुलै): श्री गणेश चतुर्थी

पूरत्तासी (सप्टेंबर-ऑक्टोबर): स्कंदषष्ठी

मासी (फेब्रुवारी-मार्च): महाशवरात्री

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ६.३० ते १२, दुपारी ४.३० ते ८.३०

मंदिराचा पत्ता: श्री उमामहेश्वर स्वामी मंदिर, कोनेरीराजापूरम (थिरुनल्लम), मयीलादुथुराई जिल्हा, तामिळ नाडू ६१२२०१

दूरध्वनी: +९१-९४८६५१०५१५, +९१-४३५२४४९८३०, +९१-४३५२४४९८०

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.

Shri Uma Maheshwarar Swamy Temple at Konerirajapuram (Thirunallam)

This Shiva temple is situated at a distance of 14 km from Kumbhakonam on Kumbhakonam-Karaikkal route at Thirunallam. This is also famous as Panchaloga-Nataraja temple. This padal petra sthalam was revered by Shaiva saint Sambandhar and Appar. This is on the southern bank of Kaveri. The present name of the place is Konerirajapuram. Once this place was submerged in flood waters and was excavated later. The original temple must have existed even before the 7th century. The old brick temple was rebuilt with granite by the Chola queen Sembian Mahadevi. The stone inscriptions indicate that the temple was maintained by Chola kings for about 3 centuries. 

Moolavar: Shri Umamaheshwarar, Shri Mamanieshawara, Shri Bhoominathar
Devi: Shri Angabalanayaki, Shri Mangalnayaki, Shri Thegasoundari
Sacred teertha: Shakti teertha, Bhoomi teertha, Brahma teertha
Sacred vruksha: Peeple tree and bilva tree
Puranik name: Thirunallam, Thiruvallam.

Kshetra purana: 

1. According to sthala purana, King Varaguna Pandyan (according to some Chola King Gandaraditha) had ordered for a pancha-dhatu idol of Lord Nataraja for this temple. Besides, the best effort of Sthapathis (idol makers) could not make an idol to the satisfaction of the king. The head sthapati was worried as the king has set a deadline with the condition that he will behead him if the deadline is not maintained. He had prepared and kept molten metal required for pouring into the mold. At that time an old couple came there and asked for water. As head Sthapathi was in deep distress, even without looking at them, in anger he asked them to drink the molten metal if they were so thirsty. After some time, he found that they had disappeared after drinking the molten metal. In their place, there was a life size idol of Lord Nataraja and Goddess Shivagami. Lord Nataraja’s murti looks more human than a mere idol. On seeing the idol, the king was amused and he did not believe the real incident narrated by the sthapathi. He took his sword,  and struck the leg of the idol. Blood poured out of the cut on leg and some drops fell on the king. Immediately the king was afflicted by leprosy. He praised Lord Shiva and asked for forgiveness.  Lord Shiva advised him to worship at this temple as he is present as Lord Vaidyanathar for 42 days. He did accordingly and got relieved. The cut made by the sword is visible even now. According to priests who perform the daily pooja, the idol has the impressions of human hair, nails and even moles like a human being. Like the temples at Uttarkoshamangai and Madurai there is no procession of Lord Nataraja’s murti. 

2. According to Sthala purana, King Pururavas, was afflicted with leprosy. He worshipped Lord Shiva at various temples seeking relief. Finally when he reached this temple on the southern bank of Kaveri and worshiped Lord Shiva, he was relieved immediately. As a token of gratitude, he constructed the vimaan (shikhar) with gold covering and arranged for Brahmotsav in the Tamil month of Vaikashi in Vishakha nakshatra

3. According to purana, Lord Mamanishwarar, instructed Goddess Bhoomadevi, to construct this temple. The Shiva linga was sculptured by Vishwakarma under her direction. She worshiped the Lord who was facing the west after taking bath in the Brahma teertha. Hence Lord is known as Bhoominathar and the place is known as Bhoomicharam,

4. According to purana, Nandi worshiped Lord Shiva at this place. 

5. According to purana, before proceeding to Thirunallar (the Navagraha sthala for planet Saturn) king Nala and wife Damayanti worshipped Lord Shanishwarar at this place. They secured the blessings of Lord Shanishwarar at this place. Generally the idol of Shani is draped in black color whereas at this place he is draped in white as he is anugraha murti. Devotees worship him with white gingelly oil instead of the black

6. Sage Agastya was given a darshan of the wedding scene of Lord Shiva and Goddess Parvati along with Lord Vishnu at this place.

7. It is stated that Lord Yama came to this place after he was punished by Lord Shiva at Thirukadyur. Because he was suffering from a shock, he worshiped Goddess Durga at this place and got relief.

Those who worshiped at this place:

Sage Agastya, King Nala and queen Damayanti, 16 Siddha purushas, Asthadikpaals, Lord Yama, Nandi, Goddess Bhoomadevi, King Pururavasa, King Varaguna Pandya, Chola king Kandarathithan and Chola queen Sembian Mahadevi

Special features: 

1. This place is very popular for the unique, largest metal idol of Lord Nataraja.

2. It is believed that the original place was Thirunallam which got submerged and later excavated.

3. The Navagrahas in the Navagraha shrine are placed in a unique manner. 

4. Near the sanctum, there are idols of Goddess Parvati and Lord Shiva in wedding posture along with an idol of Lord Vishnu as if he is participating in the wedding. 

5. This place is believed to be as holy as mount Kailash and sacred teertha is believed to be as auspicious as Ganges. 

6. According to Shaiva saint Appar, only those having blessings from previous births have the good fortune of visiting this place.

7. There are 6 idols of Lord Ganesha in this temple complex

8. There are 3 idols of Lord Chandikeshwarar

9. There is a relief of Chola queen Sembian Mahadevi worshiping Lord Shiva

10. There is a stone inscription which states that this temple was built in memory of her husband King Kandarathithan who was a staunch devotee of Lord Shiva

11. There is a separate shrine for Lord Tripurasamhar murti

12. This is one of the 3 important kshetras where the Peeple tree is the sacred vruksha. The other 2 are Kashi and Thiruvaduthirai

13. This temple was a special place of worship for His Highness Shri Kanchiparamacharya, Shri Chandrashekhar Saraswati. He used to narrate the term UMACHI (meaning God (used for children)) which originated from this temple

14. The sacred vruksha Bilva tree has 13 leaves in each stem

15. Below the sacred vruksha there is an idol of Lord Vinayaka known as Arsamara-Vinayaka

16. The backside of gabhara (sanctum) has the shape of Gajaprustha.

About the temple:

This is a west facing temple. The rajagopuram is without tiers but has beautiful sculptures of Lord Shiva, Goddess Parvati, Lord Vinayaka and Lord Muruga. The temple has 2 parikramas. The Shiva linga is a Swayambhoo linga about 4.5 feet tall, facing the east. In front mandap, balipeeth, dhwajastambha and Nandi are facing the sanctum. Lord Vinayaka under the dhwajastambha is praised as Kodimara (Dhwajastambha) Vinayaka. The Shiva linga is beautiful and is adored with Rudraksha. The backside of the sanctum is in Gajaprustha (hind side of elephant) shape. The vimaan (shikar or tower) above the sanctum is praised as Asthadwarpaal vimanam. There is another swayambhoo linga known as Vaidyanaath swami. It is believed that the 4 vedas stand as 4 pillars of the sanctum. 

Kosthamurti – Mangaipagar, Lord Lingothbhavar, Lord Durga, Lord Brahma, Bikshadanar, Jwarahareshwarar, Lord Dakshinamurti, Lord Ganesha, Sage Agastya, Lord Natraja (a very rare site), Lord Brahma and Lord Vishnu are on either side of Lingothbhavar behind the kostha wall. There is a shrine for Lord Shiva as Thripura-samhar-murti. Devi Anagaval nayaki is in a separate shrine in the inner mandap facing the east. 

In the parikrama, shrines and idols – Lord Subramanya with his consorts, Shiva linga known as Vaidyanathar, Yaagshala, Lord Mahaganapati, Shri Agnishwarar, Shri Sanathkumar, Shri Shenbaga Aranyeshwarar, Shri Sundareshwarar, Shri Pashupatishwarar, Shri Kailashnathar (all Shiva lingas), Shri Kanva linga, Shri Shanishwarar, Navagraha and the Shiva lingas worshiped by 9 planets. 

In the Navagraha shrines, 8 planets face Lord Surya and Shani faces the west. In a shrine there are 3 Chandikeshwarars. In one of the shrines we have the idol of Sundar-Kusambika. In the inner parikrama, we come across Brahmalinga, Lord Subramanya with his consorts, Goddess Mahalakshmi, Lord Natarajasabha, Utsavmurti, Shaiva saint Naalvar, Lord Ganesha, Agastya linga and Lord Brahma. Besides these we have shrines of Lord Brahma and Lord Vishnu in the parikrama. In this temple, there is a bronze idol of Lord Natraja along with the graceful idol of Goddess Shivagami by its side. This idol is bigger than the one at Chidambaram temple. In another shrine, by the side of Lord Nataraja the utsav murti of Lord Nataraja is placed. He is praised as Shri Kalyansundarar and his consort is praised as Devi Katyayani. To the right of Lord Shiva’s shrine, we have the shrine of Lord Shanmuga with his wives Valli and Devasena. To the left of Lord Ganesha, the bhootganas are present. One of the bhootganas has a bunch of bananas on his head and one of the other bhootagana has jackfruit. The ceiling of the main mandap has paintings of 5 faces of Lord Shiva namely – Tatpurasha, Eshana, Vaamdeva, Sadjyota and Aghora. Besides these murtis, the 4 vedas are also present there. In the mukha mandap, there are bronze idols of Lord Nataraja and Lord Kalyanasundarar of the 10th century. There are 6 Vinayakas in a single shrine. Lord Dakshinamurti is facing the west. There is a shrine for Lord Muruga, praised as Muthukumarswami.

Prayers: 

1. Devotees believe that if they take bath in the sacred teertha and pray to Lord they will be relieved of the disease of any severity. 

2. Devotees worship at this temple for settling the land disputes and removal of obstruction in the construction work. 

3. Those having obstructions in wedding, obstructions in health, pray at this place on Mondays. They perform abhishek of Lord Shiva and Vasudara yagnya of Goddess Parvati.

4. Devotees worship Lord Tripursamharmurti on krishnasthami to overcome fear and troubles from enemies

5. This is a parihaar sthala for doshas related to marriage and child birth.

6. As Nandi worshiped Lord Shiva at this place, devotees believe worshiping during Pradosh kaal is very auspicious and gives manifold benefits. 

7. This is a parihaar sthala for Shani dosha. 

Poojas: 

Daily 6 time rituals are performed. Besides these, weekly poojas on Mondays and Fridays, Pradosh pooja and special pooja on new moon day, full moon days on Kritika nakshatra and Chaturthi are performed.

Some important festivals: 

Special festivals: 

Vaikashi Vishaka festival

Margazhi Thiruvathirai festival

6 days of Bramhotsava during Vaikashi. During this time Lord Shiva and Goddess Parvati’s marriage festival is held.

Abhishek of Lord Nataraja is performed 6 times in a year i.e. in the Tamil month of Chitrai, Aani, Aavani, Puratassi, Margazhi and Massi

Other festivals: 

Aani (June-July): Ganesh Chaturthi

Purattassi (Sept-Oct): Skandhashashti festival

Massi (Feb-March): Shivaratri

Temple Timings: 6.30 am to noon; 4.30 pm to 8.30 pm

Address: - Shri Uma Maheswarar Swamy Temple at Konerirajapuram (Thirunallam), Dist Mayiladuthurai, TN 612201

Phone: +91-9486510515; +91-4352449830; + 91-4352449800

वैकल येथील श्री वैकलनाथेश्वरर मंदिर

हे मंदिर कुंभकोणम-कारैक्कल मार्गावर कुंभकोणम पासून १२ किलोमीटर्स वर आहे. थिरुनीलकुडी आणि कोनेरीराजापूरम पासून ४ किलोमीटर्स वर आहे. हे पाडळ पेथ्र स्थळ कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावर आहे. नालवर, म्हणजेच प्रसिद्ध चार शैव संत, ह्यांनी ह्या मंदिराची स्तुती गायली आहे. हे माड कोविल शैलीचे मंदिर कोचेंगट चोळा ह्या राजाने बांधले. हे मंदिर सातव्या शतकाच्याही आधीपासून अस्तित्वात असावे आणि कालांतराने चोळा राजांनी ह्याचा जीर्णोद्धार केला. विजयनगर राजांनी ह्या मंदिरासाठी भरपूर काम केले आहे. हे मंदिर कैलासासी तुल्यबळ मानलं जातं. वैकल हा शब्द वै-कुरु-कल ह्या शब्दापासून आला आहे. मंदिराची सध्याची स्थिती चांगली नसून विस्कळीत आहे. जेव्हा आम्ही २००८ मध्ये ह्या मंदिराला भेट दिली त्यावेळी ह्या मंदिराची देखभाल करायला पण कोणी नव्हतं. हे मंदिर आणि ह्या मंदिराच्या १ किलोमीटर त्रिज्येच्या परिसरात अजून दोन मंदिरे आहेत ज्यांना एकत्रित भगवान शिवांची तीन नेत्र मानली जातात. श्री काशीविश्वनाथर आणि विष्णू मंदिर हे उजवं नेत्र, श्री ब्रह्मपुरीश्वरर हे डावं नेत्र तर हे मंदिर कपाळावरचं नेत्र. ही तीन मंदिरे भगवान शिवांचे नेत्राचे प्रतीक आहेत म्हणून त्यांना मुक्कन क्षेत्र (तामिळ मध्ये मुक्कन म्हणजे ३ नेत्र) असं म्हणतात.

मूलवर: श्री वैकलनाथेश्वरर, श्री वैकलनाथर, श्री शेनबागारण्येश्वरर
देवी: श्री वैकलांबिका, श्री कोंबीएलकोदै, श्री शाककोमलवल्ली
पवित्र तीर्थ: शेनबाग तीर्थ
क्षेत्र वृक्ष: शेनबाग (मराठीमध्ये सोनचाफा)
पुराणिक नाव: शेनबाग अरण्यम, मुमूर्थी स्थळ, नित्यवासपुरम

क्षेत्र पुराण: 

१. पुराणानुसार भूदेवींनी भगवान विष्णूंशी विवाह करण्याची इच्छा दर्शवली. भगवान विष्णूंनी ती मान्य करून भूदेवींशी विवाह केला. श्री महालक्ष्मींना (श्रीदेवी) ह्यामुळे खूप राग आला. त्या शेनबागवनात म्हणजेच ह्या स्थळी भगवान शिवांची तपश्चर्या करण्यासाठी आल्या. श्री महालक्ष्मींना शोधत शोधत भगवान विष्णू भूदेवींसमवेत इथे आले. श्री ब्रह्मदेव पण त्यांना शोधत इथे आले आणि त्यांनी पण भगवान शिवांची तपश्चर्या केली. भगवान शिवांनी श्री महालक्ष्मींना भगवान विष्णू आणि भूदेवींचा विवाह मान्य करण्यासाठी समजावलं. 

२. स्थळपुराणानुसार एक हत्ती आपल्या पिल्लाला शोधत शोधत इथे आला आणि त्याच्याकडून अपघाताने एक मुंग्यांचं वारूळ मोडलं गेलं. त्यामुळे मुंग्यांनी हत्तीला मारून टाकलं. त्यानंतर त्या मुंग्यांनी आणि त्या हत्तीच्या पिल्लाने भगवान शिवांची प्रार्थना केली. भगवान शिवांनी त्या हत्तीच्या पिल्लांचं त्याची माता गमावल्यामुळे सांत्वन केलं आणि मुंग्यांना त्यांच्या पापाबद्दल माफ केलं. ह्या दोघांनाही भगवान शिवांनी मुक्ती दिली.

३. कोचेंगट चोळा राजा हा भगवान शिवांचा भक्त होता. तसेच तो ६३ नायनमारांपैकी पण एक नायनमार होता. असा समज आहे की तो पूर्वजन्मी कोळी (प्राणी) होता आणि त्याचं एका हत्तीबरोबर भगवान शिवांची भक्ती करण्यावरून भांडण झालं. तो जन्माला आला तेव्हा त्याचे नेत्र लाल होते. तो साधारण गर्भवासाच्या काळापेक्षा जास्त काळ आपल्या मातेच्या गर्भात राहिला. जेव्हा त्याच्या मातेने त्याचे लाल नेत्र पाहिले तेव्हा तिने त्याचे नाव कोचेंग कन्न असे ठेवले. त्याने राजा बनल्यावर ७० माडकोविल (मंदिरे) बांधली.

ह्या ठिकाणी ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:

भगवान विष्णू, श्री लक्ष्मी, श्री ब्रह्म, श्री भूदेवी, श्री इंद्र, श्री सूर्य, इतर देव आणि अगस्त्य ऋषी. 

वैशिष्ट्ये:

१. हे कोचेंगट चोळा राजाने बांधलेल्या ७० माड कोविल पैकी एक आहे.

२. इथला गाभारा थोड्या उंचावर आहे. त्यामुळे भगवान शिवांचं दर्शन घेण्यासाठी पायऱ्या चढून जायला लागतं.

३. हे मंदिर कैलासाच्या तुल्यबळ मानलं जातं. 

४. इथे श्री पार्वती देवींचे नाव कोंबीएलकोडई असे आहे.

५. हे मंदिर वैकल गावात वसले आहे म्हणून ह्याला वैकलमाडकोविल असे संबोधले जाते.

६. ह्या मंदिराबरोबर अजून तीन मंदिरे भगवान शिवांची तीन नेत्रे मानली जातात.

मंदिराबद्दल माहिती:

हे मंदिर पूर्वाभिमुख आहे आणि ह्याला एक परिक्रमा आहे. राजगोपुर अपूर्णावस्थेत आहे आणि त्याला एकही स्तर नाही. इथले शिवलिंग दगडी स्वयंभू लिंग आहे. मंदिराच्या प्रवेशाच्या डाव्या बाजूला श्री गणेशांचे देवालय तर उजव्या बाजूला श्री मुरुगन ह्यांचे देवालय आहे. गाभारा थोड्या उंचावर असल्याकारणाने दर्शन घेण्यासाठी काही पायऱ्या चढून जायला लागतं. गाभाऱ्याच्या पायऱ्या परिक्रमेच्या दक्षिणेकडून चालू होतात. गाभाऱ्याचा प्रवेश अरुंद आहे. नंदि आणि बलीपीठ हे गाभाऱ्याला मुख करून आहेत. गाभारा हा लिंगाच्या आकाराचा आहे. 

कोष्टामध्ये श्री दक्षिणामूर्तींची मूर्ती आहे. गाभाऱ्याच्या उजव्या बाजूला एका स्वतंत्र देवालयामध्ये श्री अंबिका दक्षिणाभिमुख आहेत. आपल्याला पुढल्या देवालयांचे आणि मूर्तींचे दर्शन होते - श्री गणेश, श्री वल्ली आणि श्री दैवानै ह्यांच्या समवेत श्री सुब्रह्मण्य, श्री भूदेवी आणि श्री श्रीदेवी ह्यांच्या समवेत भगवान विष्णू, श्री गजलक्ष्मी, श्री चंडिकेश्वरींसमवेत श्री चंडिकेश्वर, श्री सूर्य, श्री काळभैरव, श्री शनीश्वरर. इथे स्वतंत्र नवग्रह संनिधी नाही. इथे श्री काशीविश्वनाथर ह्यांचे मंदिर आहे जिथे श्री काशीविश्वनाथर श्री विशालाक्षींसमवेत आहेत. इथे श्री ब्रह्मपुरीश्वरर ह्यांचे देवालय आहे जिथे मूलवर श्री ब्रह्मपुरीश्वरर आहेत आणि देवी श्री पेरियानायकी आहेत. 

गाभाऱ्याच्या प्रवेशाजवळ नंदि, ध्वजस्तंभ आणि बलीपीठ आहेत. ह्याशिवाय पुढील देवालये आणि मूर्ती आहेत - श्री गणेश, श्री सुब्रह्मण्य त्यांच्या पत्नींसमवेत, श्री दक्षिणामूर्ती, श्री दुर्गादेवी, श्री ब्रह्म, श्री सूर्य, श्री चंद्र, नालवर, श्री गजलक्ष्मी आणि नवग्रह.

प्रार्थना:

१. भाविक जन भगवान शिवांची विवाहातल्या अडचणी दूर होण्यासाठी, वैभव आणि समृद्धी प्राप्तीसाठी प्रार्थना करतात

२. असा समज आहे की इथे भगवान शिवांची प्रार्थना केल्याने मृत्यूचे भय निघून जाते.

पूजा:

इथे रोज फक्त एक पुजा केली जाते.

मंदिरात साजरे होणारे काही महत्वाचे सण:

पूरत्तासी (सप्टेंबर-ऑक्टोबर): नवरात्री

ऐप्पासी (ऑक्टोबर-नोव्हेंबर): अन्नाभिषेक

मासी (फेब्रुवारी-मार्च): महाशिवरात्री

ह्या शिवाय सहसा शिव मंदिरामध्ये जे सण साजरे होतात ते इथे पण साजरे होतात तसेच ज्या विशेष पूजा होतात त्या पण इथे केल्या जातात.

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ७ ते दुपारी १२, दुपारी ३ ते रात्री ८

(इथे दर्शनासाठी किंवा पूजेसाठी येण्याआधी येथील पुजाऱ्यांशी संपर्क साधावा)

मंदिराचा पत्ता: श्री वैकलनाथर कोविल, वैकल गाव, पोस्ट मेलैवायूर अदुथुराई मार्गे, तामिळ नाडू ६१२१०१

पुजाऱ्यांचे दूरध्वनी: ०४३५-२४६-५६१६, +९१-९७८८९९२८६० 

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.

Shri Vaikalnatheswarar Temple at Vaikal

This temple is at a distance of 12 kms from Kumbhakonam on Kumbhakonam-Karaikkal route. This is about 4 kms from Thiruneelkudi and Konerirajapuram. This is one of the Padal Petra Sthalam revered by all 4 Shaiva saints namely Naalvar. This is a Maad kovil built by king Kochengat Cholan. This temple must have existed even before the 7th century and it was later rebuilt by Chola kings. Extensive work was done by Vijaynagar kings. This temple is considered to be equal to Kailash. It is on the southern bank of Kaveri. Vaikal is derived from Vaiy-kuru-kal. The present condition of the temple is not good and is almost in ruins and it seems there is no one to take care of it (visited sometime in 2008). This is a part of 3 temples around this place. They are considered as the 3 eyes of Lord Shiva. Right eye – Shri Kashivishwanathar and Vishnu temple; Left eye – Bramhapoorishwarar temple; forehead (3rd eye) Vaikalnathar temple. As these represent 3 eyes of Lord Shiva, they are known as Mukkan kshetra (mukkan mean 3 eyes in Tamil). All these are located in the radius of 1 km. 

Moolavar: Shri Vaikalantheshwarar, Shri Vaikalnathar, Shri Shenbagaranyeshwarar
Devi: Shri Vaikalambika, Shri Kombialkodai, Shri Shakakomal valli
Sacred teertha: Shenbag teertha
Kshetra vruksha: Son-chafa in Marathi (Shenbagam in Tamil)
Puranik name: Shenbaga aranyam, Mumurthi sthala, Nityavaaspuram

Kshetra purana: 

1. According to purana, Bhudevi requested Lord Vishnu to marry her. Heeding to her request he married her. Goddess Mahalakshmi (Sridevi) got wild with anger and she left for Shenbagavan (this place) for doing some penance on Lord Shiva. Lord Vishnu along with Bhudevi came in search of her to this place. Lord Brahma also came in search of them and reaching here worshiped Lord Shiva. Lord Shiva convinced Goddess Lakshmi to accept the marriage of Lord Vishnu with Bhudevi.

2. According to sthala purana, an elephant came in search of its calf and accidentally damaged an ant hill. The ants bit the elephant and killed it. Later the calf and ants prayed to Lord Shiva who consoled the calf for the loss of his mother and pardoned the ants for their sins. He gave them salvation.

3. Kochengat Chola was a staunch devotee of Lord Shiva. Also, he was one of the 63 Nayanmars. He is believed to have attained the spiritual rebirth of a spider which fought with an elephant in the previous birth over the worship of Lord Shiva. He was born with red eyes and stayed in mothers womb a little bit longer than normal period. When his mother saw his red eyes, she named him Kocheng kanna. After becoming king, he built 70 maad kovils.

Those who worshiped at this place:
Lord Vishnu, Goddess Lakshmi, Lord Brahma, Goddess Bhudevi, Lord Indra, Surya, Devas and Sage Agastya.

Special features: 

1. One of the 70 Maad kovil built by Chola king.

2. Sanctum is on elevated platform, hence we have to climb to have darshan of Lord Shiva.

3. Temple is considered to be equal to Kailash.

4. Goddess Parvati is present as Kombialkodai.

5. As it is situated at Vaikal village, it is named as Vaikalmaadkovil. 

6. The 3 temples together represents 3 eyes of Lord Shiva

About the temple:

This is an east facing temple with a single parikrama. The Rajagopuram is unfinished and has no tiers. This Shiva linga is a swayambhoo stone linga. On the left side of the entrance to the temple, we come across the shrine of Lord Ganesha and on the right we find the shrine of Lord Muruga. We have to climb a few steps to reach the sanctum as it is on a higher elevation. The steps to the sanctum are from the south side of parikrama. Entrance to the sanctum is narrow. Nandi and balipeetham are facing the sanctum. The sanctum is shaped in the form of a linga. Lord Dakshinamoorthi is found on the koshta wall. To the right of the sanctum we find Ambika in a separate south facing shrine. We come across the shrines of Lord Ganesha, Lord Subramanya with Valli and Deivanai, Lord Vishnu with Bhudevi and Sridevi, Goddess Gajalakshmi, Lord Chandikeshwar with Chandikeshwari, Lord Surya, Lord Kalabhairava, Lord Shanishwarar. There is no Navagraha shrine. There is a Kashivishwanathar temple where we find Kashivishwanath along with his consort, Vishalakshi. There is a shrine for Bramhapoorishwarar where moolavar is Bramhapoorishwarar, Devi is Shri Periyanayaki. We come across Nandi, Dhwajastambha, Baleepeeth at the entrance of the sanctum. Besides these, there are shrines of Lord Ganesha, Lord Subramanya with consorts, Lord Dakshinamoorti, Goddess Durga, Lord Brahma, Surya, Chandra, Naalvar, Goddess Gajalakshmi and Navagraha. 

Prayers: 

1. Devotees worship Lord Shiva for removal of marriage obstacles, wealth and prosperity

2. Devotees believe that they can get rid of, the fear of death by worshiping Lord Shiva at this place

Pooja: Only one puja is done daily. 

Some important festivals: 

Mahashivaratra in the month of Maasi, Navaratri in the month of Purattaasi, Anna abhishek in Aippassi are important festivals.

Besides these, all festivals and special pujas connected with Lord Shiva are performed here. 

Temple Timing: 7 am to noon; 3 pm to 8 pm

It is advisable to contact the temple priest for puja and darshan

Priest phone numbers: 0435-246-5616; +9197889992860

Address: Shri Vaikalnathar kovil at Vaikal village, Post Melaivyur via Aduthurai TN 612101

Courtesy: Various websites and blogs

थिरुनीलकुडी येथील श्री नीलकंठेश्वरर मंदिर

थिरुनीलकुडी ह्या स्थळाशी संबंधित असलेल्या सप्त स्थानांपैकी हे एक मंदिर आहे. कुंभकोणम-कारैक्कल मार्गावर कुंभकोणमपासून १५ किलोमीटर्स वर तर आडूथुराई-थिरुवारुर मार्गावर आडूथुराईपासून ३ किलोमीटर्स वर हे मंदिर स्थित आहे. हे पाडळ पेथ्र स्थळ कावेरी नदीच्या दक्षिण काठावर आहे. वर्तमान मंदिर हे चोळा राजांनी बांधलं आणि कालांतराने इतर राजांनी ह्या मंदिराचा जीर्णोद्धार केला. मूळ मंदिर सातव्या शतकाच्याही आधीपासून अस्तित्वात असावं. ह्या स्थळाला पंचबिल्व क्षेत्र असं पण म्हणतात.

मूलवर: श्री नीळकंठेश्वरर, श्री मनोक्कीयानाथर स्वामी, श्री बिल्वारण्येश्वरर, श्री जांबनायकर, श्री कामधेनुपूरीश्वरर
देवी: श्री थवक्कोल अंबिका, श्री भक्ताभीष्टप्रदायिनी, श्री अळगाम्बिका, श्री अनुपमस्थानी
पवित्र तीर्थ: ब्रह्म तीर्थ, देवी तीर्थ, क्षीर तीर्थ, भारद्वाज तीर्थ, मार्कंडेय तीर्थ
क्षेत्र वृक्ष: पंच दळे असलेल्या बिल्व पत्रांचे वृक्ष, फणस, पंचलिंग
पुराणिक नाव: थेननालकुडी, थेननीलकुडी

क्षेत्र पुराण:

१. समुद्र मंथनसमयी जेव्हां विष उत्पन्न झालं तेव्हां भगवान शिवांनी ते प्यायलं. त्याच वेळी श्री पार्वती देवींनी भगवान शिवांच्या कंठाशी ते विष थांबवून ठेवलं जेणेकरून ते पोटात जाऊ नये म्हणून. भगवान शिवांचा कंठ विषामुळे निळा झाला. म्हणून इथे भगवान शिवांना श्री नीळकंठेश्वरर असं म्हणतात आणि ह्या स्थळाला थिरुनीलकुडी असं म्हणतात. भगवान शिवांना विषामुळे होणाऱ्या वेदनांपासून आराम मिळावा म्हणून श्री पार्वती देवींनी त्यांच्या कंठाला तिळाचं (जिंजेली) तेलाचा लेप लावला. म्हणून इथे शिव लिंगावर तिळाच्या तेलाचा अभिषेक केला जातो.

२. चिरंजीवपद प्राप्त करण्यासाठी मार्कंडेय ऋषींनी इथे भगवान शिवांची त्यांची पालखी वाहून पूजा केली. त्यांना ह्या मंदिरामध्ये चिरंजीव पद प्राप्त झालं.

३. अप्पर ह्यांनी रचलेल्या स्तोत्रामध्ये अप्पर ह्यांच्याबद्दलच्या एका घटनेचा उल्लेख आहे. एकदा अप्पर ह्यांना काही जणांनी त्यांना ग्रॅनाईट स्लॅबला बांधून समुद्रात फेकून दिलं. अप्पर ह्यांनी ह्या मंदिरातील भगवान शिवांना त्यांची स्तोत्रे म्हणून प्रार्थना केली. भगवान शिवांनी त्यांना पाण्यावर तरंगत ठेऊन समुद्राच्या किनाऱ्यावर आणून सोडले.

ह्या ठिकाणी ज्यांनी उपासना केली त्यांची नावे:

श्री ब्रह्म, श्री पार्वती देवी, श्री कात्यायनी देवी, श्री वरुण, वसिष्ठ ऋषी, रोमेश ऋषी, भारद्वाज ऋषी, मार्कंडेय ऋषी, दुर्वास ऋषी, स्वर्गीय गाय कामधेनू, पांडव आणि देवकन्या. 

वैशिष्ट्ये:

१. इथले क्षेत्र वृक्ष विशेष आहे. बिल्व वृक्षाला सहसा तीन दळाची पाने असतात. पण इथे पांच दळाची पाने आहेत. म्हणून ह्या स्थळाला पंचबिल्वारण्य क्षेत्र असं म्हणतात. 

२. इथल्या शिव लिंगाला तेलाचा अभिषेक केल्यावर ते लिंग सर्व तेल शोषून घेतं. 

३. इथल्या परिक्रमेमधील फणसाचे झाड हे खूप शुभ आहे. इथल्या ऐकीव गोष्टींनुसार ह्या झाडाचे फळ भगवान शिवांना नैवेद्य म्हणून अर्पण केल्याशिवाय कोणी घेऊन जाऊ शकत नाही. तसे केल्यास ते फळ खराब होते.

४. इथे परिक्रमेमध्ये एक चित्र आहे ज्यामध्ये श्री पार्वती देवी शिव लिंगावर तेलाचा अभिषेक करत आहेत.

५. इथे परिक्रमेमध्ये एक दगड, खळ आणि मुसळ बघायला मिळते. असा समज आहे की पूर्वी तिळाची (जिंजेली) बीजे खळायला हे वापरले जायचे.

६. इथला गाभारा अर्धवर्तुळाकार खंदकाच्या आकाराचा आहे.

७. जे योगमार्गाचे अनुसरण करतात त्यांच्यामते थिरुनीलकुडीला मूलाधार स्थळ समजलं जातं. कुंडलिनी जागृत करण्याच्या प्रक्रियेमध्ये मूलाधारापासून सुरुवात केली जाते.

८. मार्कंडेय ऋषींनी श्री नीळकंठेश्वरर ह्यांची पालखी वाहून त्यांची पूजा केली आणि चिरंजीव पद प्राप्त केलं. भगवान शिवांच्या आदरार्थ मार्कंडेय ऋषींनी थिरुनीलकुडीच्या आसपासच्या सात मंदिरांमध्ये, ज्यांना सप्त स्थानं म्हणतात, तिथे भेट देऊन पूजा केली. ह्या घटनेच्या स्मृत्यर्थ चित्राई महिन्याच्या वार्षिक महोत्सवात भगवान शिव, श्री पार्वती देवी आणि मार्कंडेय ऋषी ह्यांच्या रथयात्रा निघून ती बाकीच्या सहा मंदिरांना भेट देते. 

९. ब्रह्मदेवांना उर्वशी ह्या अप्सरेबरोबरच्या संबंधामुळे शाप मिळाला होता. त्या शापाचे निरसन इथे पूजा करून झाले.

१०. स्वर्गीय गाय कामधेनू हिला पण शाप मिळाला होता. त्या शापाचे निरसन इथे पूजा केल्यावर झाले.

मंदिराबद्दल माहिती:

हे पूर्वाभिमुख मंदिर असून ह्याला एक स्तरीय राजगोपुर आहे आणि दोन परिक्रमा आहेत. जसे आपण मंदिरात प्रवेश करतो तसे आपल्याला ध्वजस्तंभ, बलीपिठ आणि नंदि ह्यांचे दर्शन होते. गाभाऱ्याच्या प्रवेशावर एक सुंदर कमान आहे. इथले शिव लिंग स्वयंभू असून पूर्वाभिमुख आहे. शिव लिंग दोन फूट उंच असून त्याचा पृष्ठभाग खडबडीत असून चौकोनी आहे. रोज इथे शिवलिंगावर तेलाचा अभिषेक केला जातो आणि विशेष म्हणजे शिव लिंग हे सगळं तेल शोषून घेतं. जरी शिव लिंग खडबडीत असलं तरी ते कधी ओलं रहात नाही. गाभारा खंदकाच्या आकाराचा आहे.

कोष्टामध्ये पुढील मूर्ती आहेत: श्री गणेश, श्री दक्षिणामूर्ती, श्री लिंगोद्भवर, श्री ब्रह्म आणि श्री दुर्गा देवी. श्री चंडिकेश्वर आणि श्री चंडिकेश्वरी देवी हे त्यांच्या नेहमीच्या जागी एका स्वतंत्र देवलयामध्ये आहेत. इथे श्री पार्वती देवींची दोन स्वतंत्र देवालये आहेत. एका देवालयामध्ये श्री थवक्कोला अंबिका / श्री तपस पार्वती / श्री भक्ताभीष्ट प्रदायिनी ह्यांची मूर्ती आहे तर दुसऱ्या देवालयामध्ये श्री अळगाम्बिका / श्री अनुपमास्थानी / श्री ओप्पीलामूलयाल ह्यांची मूर्ती आहे. पहिल्या देवालयात श्री थवक्कोला अंबिका ह्यांना तपश्चर्या करताना चित्रित केले आहे. पुराणानुसार त्यांनी इथे भगवान शिवांशी विवाह करण्यासाठी म्हणून तपश्चर्या केली. हि मूर्ती चार फूट उंच आहे. दुसऱ्या देवालयामध्ये श्री अनुपमास्थानी देवींची चार फूट उंच मूर्ती आहे. पुराणानुसार त्यांनी भगवान शिवांची शुश्रूषा करून त्यांना पूर्ववत केलं. 

मुक्तीमंडप नावाच्या मंडपामध्ये श्री ब्रह्मदेवांनी पुजीलेलं शिव लिंग आहे. 

परिक्रमेमध्ये पुढील मूर्ती आणि देवालये आहेत: मार्कंडेय ऋषींनी पुजीलेलं शिव लिंग, नवग्रह देवालय जिथे सर्व ग्रह सुर्याभिमुख आहेत, श्री गणेश, श्री सुब्रह्मण्य त्यांच्या पत्नींसमवेत, श्री कन्नीमूल गणपती (आग्नेय दिशेला असलेले गणपती), श्री शनीश्वरर, श्री बालसुब्रमण्य, श्री नीलकंठ नायनार, श्री काशीविश्वनाथ आणि श्री विशालाक्षी देवी, श्री सरस्वती देवी, श्री महालक्ष्मी देवी, श्री नर्थनविनायकर, शैव संत नालवर, मार्कंडेय ऋषी, श्री सूर्य आणि श्री भैरव.

प्रार्थना:

१. भाविक जन इथे मृत्यूचे भय घालविण्यासाठी तसेच दीर्घायुष्यासाठी भगवान शिवांवर तेलाचा अभिषेक करतात.

२. हे राहू परिहार स्थळ आहे. इथे भाविक जन राहू ग्रहाच्या प्रतिकूल परिणामांपासून मुक्ती मिळविण्यासाठी भगवान शिवांची पूजा करतात. अभिषेक झाल्यावर अभिषेक केलेल्या तेलामधून थोडंसं तेल भक्षण करतात. असा समज आहे की त्यामुळे दीर्घकालीन रोगांपासून मुक्ती मिळते.

पूजा:

नियमित प्रदोष पूजा, तामिळ आणि इंग्लिश नववर्ष दिवशी आणि दिवाळीला विशेष अभिषेक केला जातो. प्रत्येक सोमवारी चार विशेष पूजा केल्या जातात. 

मंदिरात साजरे होणारे सण:

चित्राई (एप्रिल-मे): १८ दिवसांचा ब्रह्मोत्सव. हा उत्सव मार्कंडेय ऋषींनी चालू केला. भगवान शिवांची रथयात्रा थिरुनीलकुडीच्या आसपासच्या १८ गावातून फिरते आणि शेवटी एलनथुराई इथे समाप्त होते.

आडी (जुलै-ऑगस्ट): आडी पुरम

ऎप्पासी (ऑक्टोबर-नोव्हेंबर): अन्नाभिषेक

कार्थिगई (नोव्हेंबर-डिसेंबर): थिरुकार्थिगई दीपम

मारगळी (डिसेंबर -जानेवारी): थिरुवथीरै

मासी (फेब्रुवारी-मार्च): शिवरात्रि

मंदिराच्या वेळा: सकाळी ६ ते ११, संध्याकाळी ५ ते ८

मंदिराचा पत्ता: श्री नीलकंठेश्वरर मंदिर, ऍट पोस्ट थिरुनीलकुडी, थिरुविडाईमरुथुर तालुका, तामीळनाडू ६२११०८

दूरध्वनी: +९१-४३५२४६०६६०

अस्वीकरण आणि शिष्टाचार (Disclaimer and courtesy):

ह्या लेखांमधली माहिती संकलित करताना विविध आचार्यांचे उपन्यास, दक्षिण भारतातील काही नियतकालिके, तसेच इंटरनेट वरील विविध ब्लॉग्स आणि वेबसाईट्स ह्यांचा आधार घेतला आहे. आपल्याला ह्या लेखांमध्ये काही त्रुटी आढळल्यास आम्हाला जरूर कळवा.